ဆင္းသက္လာပံု
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံသည္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေပါင္းစံုျဖင့္ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ထားေသာႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံျဖစ္၏။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းေနထုိင္ၾကေသာတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ မူလေဒသရင္းကားတရုတ္အေနာက္ပိုင္းမြန္ဂိုကုန္းျမင့္ေဒသျဖစ္ေလသည္။ မြန္ဂိုကုန္း ျမင့္ေဒသတြင္အေနၾကာလာေသာအခါ လူဦးေရတျဖည္းျဖည္းတုိးလာၿပီးေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာေဒသမ်ားကိုရွာေဖြ၍ ေျပာင္းေရႊ႕ၾကျပန္၏။ ထုိသုိ႕ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ၾကရာ သံလြင္ျမစ္ေၾကာင္း၊ မဲေခါင္ျမစ္ေၾကာင္း၊ ျဗဟၼပုတၱရျမစ္ေၾကာင္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသို႕ေရာက္ ရွိလာခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာျပည္တြင္းသုိ႕ အုပ္စုသံုးစုကြဲ၍၀င္ေရာက္လာၾက၏။ ယင္းအုပ္စုသံုးစုမွာ -
(၁) မြန္ခမာအုပ္စု၊
(၂) တိဗက္ျမန္မာအုပ္စု၊
(၃) ထုိင္းတရုတ္အုပ္စု တုိ႕ျဖစ္သည္။
ယင္းအုပ္စုႀကီးသံုးစုအနက္ တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုတြင္ ကခ်င္အုပ္စု၊ ျမန္မာႏွင့္ေရွးျမန္မာအႏြယ္အုပ္စု၊ လုိလုိမုဆုိးအုပ္စု ဟူ၍ အုပ္စု သံုးစုခြဲကာ၀င္ေရာက္လာၾကသည္။ သုိ႕ရာတြင္ တစ္စုႏွင့္တစ္စု၀င္ေရာက္လာၾကသည့္ အခ်ိန္ကားမတူၾကေပ။
ျမန္မာမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုစာတမ္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၀ ၌ ျမန္မာ ၇ မ်ဳိးထဲတြင္ ျမန္မာ၊ ေယာ (ပရဲ)၊ ရခုိင္၊ ထား၀ယ္၊ ပ်ဴ၊ ကမ္းယံ၊ ေတာင္သူ ဟုေရတြက္ထားသည္ကို ေထာက္လွ်င္ ေတာင္သူအမည္ခံခဲ့ေသာ ပအုိ၀္းသည္တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုတြင္ပါ၀င္လိမ့္မည္ဟုယူဆရေပသည္။ တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုတြင္ ျမန္မာ၊ သက္လုိလုိ၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ နာဂႏွင့္ ကရင္ဟုသတ္မွတ္ထား၏။ ပအုိ၀္းကို ကရင္အုပ္စုတြင္ထည့္သြင္းထား ေသာေၾကာင့္ တိဗက္ျမန္မာအစုပင္ျဖစ္သည္ဟုယူဆဖြယ္ရာရွိသည္။
ဦးေဖေမာင္တင္ ျပဳစုေရးသားျပဳစုသည့္ ဘာသာေလာကက်မ္းတြင္ “ေတာင္သူ” ကား၊ လယ္ျပင္အစပ္ေတာင္တန္းတြင္ ေတာင္ယာ လုပ္သူ ဟူ၍ေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရေပသည္။ စာေရးဆရာေမာင္ေသာ္ကလည္း ျပည္သူ႕ၾကယ္ဂ်ာနယ္ စာ ၂၆ တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ တုိင္းရင္းသားမ်ားေဆာင္းပါးတြင္ “တိဗက္ျမန္မာအစုတြင္ပါ၀င္သူမ်ားမွာ ဂဒူး၊ ထမန္၊ သက္၊ နာဂ၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ဂ်င္းေဖာ၊ ျမန္မာ၊ လရွီ၊ မုိင္း သာ၊ မြန္၊ ဓရု၊ အဇီ၊ အင္းသား၊ ေတာင္ရုိး၊ ဓႏု၊ ေယာေခ်ာင္းသား၊ ရခုိင္၊ ဗမာ (ၿမိတ္)၊ ဗမာ (ထား၀ယ္)၊ ပေဒါင္၊ ပအုိ၀္း၊ ကယား၊ ဗရဲ၊ ကရင္၊ လီသူး၊ ေယာယင္၊ လားဟူ၊ ေကာ္ စသည့္လူမ်ဳိးစုမ်ားပါ၀င္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထား၏။
ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ “ကိုလုိနီေခတ္ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း” စာမ်က္ႏွာ ၂၀ တြင္ -
“ ထုိင္းတရုတ္အႏြယ္၀င္မ်ားအနက္ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႕ ေရွးအက်ဆံုး၀င္ေရာက္ေနထုိင္သူမ်ားကား ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္အႏြယ္တူ ျဖစ္ေသာ ပအုိ၀္းေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားပင္ျဖစ္ၾကဖြယ္ရာရွိသည္ဟု ယံုၾကည္စရာရွိေလသည္။ ယင္းပအုိ၀္းေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ရွမ္းျပည္ ေတာင္ပိုင္းေဒသတစ္၀ုိက္ႏွင့္ သထံုခရုိင္တြင္အေျခခ်ေနထိုင္ျခင္းျပဳၾကေလသည္။ ပအုိ၀္းေတာင္သူမ်ားေနာက္မွ ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားႏွင္ ့အႏြယ္ တူလူမ်ဳိးစုမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္လာၾကၿပီးလွ်င္ ကရင္နီေတာင္တန္းေဒသတစ္၀ုိက္၊ သန္လ်င္ခရုိင္၊ ပဲခူးရိုးမႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမ်ား တစ္၀ုိက္တြင္အစုစုကြဲကာအေျခခ်ေနထုိင္ၾကေလသည္ ” ဟုေဖာ္ျပထား၏။
အခ်ဳိ႕သမုိင္းပညာရွင္မ်ားကလည္း ကိုလုိနီေခတ္ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း၏အယူအဆနည္းတူ ေတာင္သူေခၚပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ သည္ ထုိင္းတရုတ္အုပ္စုမွဆင္းသက္လာသည္ဟုယူဆၾကသည္။ ယုိးဒယားႏြယ္ေသာ တရုတ္အုပ္စု (ထုိင္းတရုတ္) (၀ါ) (တရုတ္ထုိင္း) တြင္ ကရင္အုပ္စု၊ ရွမ္းအုပ္စုႏွင့္ အျခားအစုငယ္ကေလးမ်ားပါ၀င္သည္။ ကရင္အစုတြင္ ပါ၀င္ေသာတုိင္းရင္းသားမ်ားမွာ စေကာ၊ ပကူး၊ ဘြဲ႕၊ ေတာင္သူ၊ ကရင္ျဖဴ၊ ပိုး၊ ကယား (ကရင္နီ)၊ ပေဒါင္၊ ယင္းေတာ္၊ ဇယိန္၊ ယင္းတလဲႏွင့္ ကဲခုိတုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ထုိင္းတရုတ္အုပ္စုတြင္ပါ၀င္ေနေပသည္။
ဆာေဂ်ေဂ်ာ့စေကာ့ (Sir J. George Scott) မွတ္တမ္းအရလည္း ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္း ဘက္မွသာလွ်င္မကဘဲ ယိုးဒယား၊ ကေမာၻဒီးယား မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္းေတာင္ပိုင္းေဒသတြင္လည္းျပန္႕က်ဲေနထုိင္လ်က္ရွိေၾကာင္းေဖာ္ျပထား သည္။
(Major Enrequeeze) ေမဂ်ာအင္ကြိဇ္ျပဳစုသည့္ “ျမန္မာႏုိင္ငံ လူမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္း” စာအုပ္တြင္လည္း ကရင္သည္ ထုိင္းတရုတ္ အႏြယ္မွ ဆင္းသက္သည္ဟု ေရးသားထားေလသည္။ “ ကရင္ဘ၀ဓေလ့ ” စာအုပ္တြင္ ပအုိ၀္းသည္ကရင္အႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး ကရင္သည္ ထုိင္း တရုတ္အုပ္စုမွဆင္းသက္လာသည္ဟု ” ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရွိရေပသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္အထက္ပါပညာရွင္မ်ား၏ ယူဆခ်က္မ်ား ကိုၾကည့္လွ်င္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုတြင္ပါ၀င္သည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ထုိင္းတရုတ္အုပ္စုတြင္ ပါ၀င္သည္ဟုလည္းေကာင္းအယူအဆကြဲျပားေနေပသည္။
မည္သုိ႕ပင္ဆုိေစကာမူ ျမန္မာျပည္ဖြားတုိင္းရင္းသားအားလံုးသည္ တိဗက္ကုန္းေျမျမင့္မွေပါက္ဖြားဆင္းသက္လာေသာ မြန္ဂိုအႏြယ္ ၀င္မ်ားျဖစ္၏။ မူလလူမ်ဳိးမွာ တစ္မ်ဳိးတည္းသာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းသို႕၀င္ေရာက္လာျခင္း
ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႕ ၀င္ေရာက္လာၾကသည့္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအနက္ မြန္လူမ်ဳိးသည္ ေရွးအက်ဆံုးျဖစ္ဖြယ္ရာရွိသည္။ မြန္တုိ႕သည္ တရုတ္ျပည္အေနာက္ပိုင္းရွိ ကုန္းျပင္ျမင့္မ်ားမွ ေတာင္ဘက္သို႕ဆင္းသက္လာၾကၿပီးလွ်င္ ဧရာ၀တီျမစ္၀၊ စစ္ေတာင္းျမစ္၀၊ သံလြင္ျမစ္၀၊ မဲနန္ျမစ္၀၊ မဲေခါင္ျမစ္၀အရပ္ေဒသတုိ႕၌ ၿမိဳ႕ရြာတည္ေထာင္ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕၏ ေရွးအက်ဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္မွာ သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုျဖစ္၏။ ပဲခူး၊ ဟံသာ၀တီတုိ႕မွာ သထံုျပည္မွသြားေရာက္၍ေနာက္မွတည္ေထာင္ေသာၿမိဳ႕ျဖစ္ေလသည္။
ဦးဘသန္း၏ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာရာဇ၀င္၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၃ တြင္ “ ဆာဂၽြန္ဂ်ာဒင္းအလုိမွာ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕ၿမိဳ႕ျပတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ရွိႏွင့္ၿပီးျဖစ္ေသာေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕ကိုႏွင္ထုတ္ရသည္ဟုဆုိသည္။ သထံုၿမိဳ႕ကား ယခုအခါေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕၏ အခ်က္အခ်ာေဒသျဖစ္ သည္။ သထံုရာဇ၀င္တြင္ သထံု၌ေတာင္သူပအူလူမ်ဳိးမင္းမ်ားစုိးစံေၾကာင္းဆုိသည္။ ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ေရွးကပုဂံနယ္၊ ယခုပခုကၠဴအ ပါ နယ္တြင္လည္းရွိၾကသည္။ ဟုေရးသားေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ထုိ႕ေၾကာင္ ဆာဂၽြန္ဂ်ာဒင္း၏အယူအဆကိုလက္ခံလွ်င္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ မြန္တုိ႕ထက္ေစာ၍၀င္ေရာက္လာၾကသည္ဟူ၍ယူဆဖြယ္ရာျဖစ္ေလသည္။
ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ ကိုလုိနီေခတ္ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၄၁ တြင္ -
“ ေရွးေဟာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႕ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္လူမ်ဳိးအသီးသီးတုိ႕၀င္ေရာက္လာၾကသည့္အထဲတြင္ ကရင္ႏွင့္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးမ်ား သည္ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားထက္ေရွးက်၍၀င္ေရာက္ေနထုိင္ျခင္းျပဳခဲ့သည္ဟူ၍သမုိင္းပညာရွင္မ်ားကယံုၾကည္ၾကေလသည္။ သုိ႕ရာတြင္ မြန္လူမ်ဳိးမ်ားထက္ေနာက္က်သည္ဟုယူဆၾကသည္။ ” ဟုေဖာ္ျပထား၏။
ကမာၻေအးအရွင္တိေလာကသာရေလ့လာေရးသားသည့္ “ ရွမ္းျပည္၊ ေညာင္ေရႊ၊ ေတာင္ႀကီးသမုိင္းမ်ားႏွင့္တကြ သယံဇာတကမာၻ႕ တန္ဆာ မဟာပါသဏံမံတ၀လုိဏ္ဂူ စာအုပ္ငယ္တြင္လည္း “ ေတာင္ပုိင္းရွမ္းျပည္တြင္ယခုထင္ရွားထြန္းကားေနသာ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) လူမ်ဳိးႏွင့္အင္းသားတုိ႕က ေနာက္ပိုင္းက်မွ၀င္ေရာက္လာၾကသူမ်ားျဖစ္ၾက၏။ ” ဟူ၍ေရးသားထားသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ဆာဂၽြန္ဂ်ာ ဒင္း၏ အယူအဆကလႊဲလွ်င္ပအုိ၀္းေခၚေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မြန္တုိ႕ထက္ေနာက္က်၍၀င္ေရာက္လာၾကသည္ဟုပညာရွင္မ်ားကယူဆၾက ေလသည္။
ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ တရုတ္ကုန္းေျမဘက္မွ သံလြင္ျမစ္ေၾကာင္းအတုိင္းေတာင္ဘက္အရပ္ေဒသမ်ားသုိ႕ တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းေရႊ႕လာၾက၏။ ၆ ရာစုေလာက္တြင္ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ေတာင္ပိုင္းျဖစ္ေသာ ယခုေခတ္ကရင္နီေတာင္တန္းေဒသမ်ားတစ္ ၀ုိက္တြင္အေျခခ်ေနထုိင္ျခင္းျပဳၾကေလသည္။ ထုိမွတစ္ဖန္ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႕အစုစုကြဲလြဲ၍ျပန္႕ႏွံ႕၀င္ေရာက္ခဲ့ၾကပံုရေလသည္။ မူလက ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ကရင္နီေတာင္တန္းေဒသ၊ သံလြင္ခရုိင္ႏွင့္ပဲခူးရုိးမေတာင္မ်ားတစ္၀ုိက္တြင္ေနထုိင္ၾကဟန္ရွိ၏။ ပအုိ၀္းေခၚ ေတာင္သူ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ သထံုခရုိင္အတြင္း၌ေနထုိင္ခဲ့ၾကဟန္ရွိေလသည္။
ဆာေဂ်ာ့စေကာ့ကမူ “ ကရင္၊ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) ႏွင့္ ရွမ္းတုိ႕သည္ တစ္မ်ဳိးတစ္ႏြယ္တည္းျဖစ္ၿပီး ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားထက္ႏွစ္ေပါင္း သံုးရာေက်ာ္ေစာ၍ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းသုိ႕၀င္ေရာက္ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ” ဟု ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ဆာေဂ်ာ့စေကာ့၏အလုိမွာ ကရင္၊ ေတာင္သူ (ပအုိ၀္း)၊ ရွမ္းတုိ႕သည္တစ္မ်ဳိးတစ္ႏြယ္တည္းျဖစ္ေၾကာင္းျဖင့္ဆုိေလသည္။
မည္သုိ႕ဆုိေစကာမူ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ၎တုိ႕၏မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားအလုိက္ ေရွးေဟာင္းစုိက္ပ်ဳိးေရးကို အေျခခံကာသင္တင့္ ေလ်ာက္ပတ္ေသာအဖြဲ႕အစည္းကေလးမ်ားကိုထူေထာင္ၿပီး ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းေနထုိင္ခဲ့ၾကဟန္ရွိေလသည္။ ၎တုိ႕သည္ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမညီ ျမစ္၀ွမ္းအရပ္ေဒသမ်ားကိုသူ႕ထက္ငါလုယက္တုိက္လ်က္ရွိေနခဲ့ၾကေသာ ပ်ဴ၊ မြန္ႏွင့္ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားေၾကာင့္ေတာေတာင္မ်ားအတြင္းေနထုိင္ ခဲ့ၾကၿပီးလွ်င္စုိက္ပ်ဳိးေရးကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းျဖင့္အသက္ေမြးခဲ့ၾကပံုရေလသည္။ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ေတာေတာင္မ်ား တြင္ ေတာင္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးၾကေသာေၾကာင့္ ေတာင္သူဟုေခၚခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ရာသည္။
ပအုိ၀္းႏွင့္ ကရင္
ေမဂ်ာ အင္ရီကြိဇ္ (Major Enrequeeze) ျပဳစုသည့္ “ ျမန္မာႏုိင္ငံလူမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္း ” စာအုပ္တြင္ ကရင္သည္ ထုိင္းတရုတ္အ ႏြယ္မွဆင္းသက္လာသည္ဟုေရးသားထားသည္။ ယိုးဒယားႏြယ္ေသာ ထုိင္းတရုတ္အုပ္စုတြင္ ကရင္အုပ္စု၊ ရွမ္းအုပ္စုႏွင့္ အျခားအစုငယ္ ေလးမ်ားပါ၀င္သည္။ ကရင္အစုတြင္ ပါ၀င္ေသာထုိလူမ်ဳိးမ်ားမွာ -
(၁) လူမ်ဳိးသီးျခားေဖာ္ျပထားေသာ ကရင္၊
(၂) စေကာကရင္၊
(၃) ပိုးကရင္၊
(၄) ေတာင္သူ၊
(၅) ပကူး၊
(၆) မုိးနဲပြား၊
(၇) ဘြဲ႕၊
(၈) ကရင္ျဖဴ၊
(၉) ပေဒါင္၊
(၁၀) ကရင္နီ၊
(၁၁) ဂဲခုိ တုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။
ဆာေဂ် ေဂ်ာ့စကာ့ကလည္း “ ပအုိ၀္းေခၚေတာင္သူတုိ႕၏ စာေပသည္ အဓိကအားျဖင့္ကရင္ျဖစ္ေသာ္လည္းေသြးသားအားျဖင့္ ေျပာရမည္ဆုိလွ်င္ ကရင္ျမန္မာႏွင့္ ရွမ္းေသြးမ်ားေရာေႏွာလ်က္ရွိသည္ ” ဟုဆုိခဲ့သည္။
၁၉၇၂ ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၄ ရက္ေန႕ထုတ္ လုပ္သားျပည္သူ႕ေန႕စဥ္သတင္းစာတြင္ ေဆာင္းပါးရွင္ဆင္တုိင္းက “ ေသြးခ်င္းအသီး သီးရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္ ” ေဆာင္းပါးတြင္ “ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္၊ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားကို ကရင္တုိင္းရင္းသားအုပ္စုတြင္ ယာယီ အားျဖင့္ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္ ” ကိုေတြ႕ရေပသည္။ ဤသုိ႕ထည့္သြင္းရျခင္းမွာ ဒုိင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရ မင္းတုိင္ပင္အမတ္မ်ားကို လူမ်ဳိးအလုိက္ သီးျခားေရြးခ်ယ္ႏုိင္ခြင့္ရရွိရန္ျပဌာန္းထားရာတြင္ ကရင္တုိင္းရင္းသားဦးေရက နည္းေနသျဖင့္ ကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ပန္ၾကားခ်က္ကို ပအုိ၀္းတုိ႕ကလက္ခံသေဘာတူညီခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရေလသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပအုိ၀္းကိုကရင္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ပုိး (ပအုိ၀္း)ဟူ၍လည္းေကာင္း မွတ္ယူလာခဲ့ၾကသည္ဟု ” ေဖာ္ျပထားေလသည္။
ကရင္လူမ်ဳိး အထူးစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးႏွင့္ပတ္သက္၍ “ မူလက ကရင္အ ႏြယ္၀င္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ္လည္း ကရင္လူမ်ဳိးအထူးစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႕က ကရင္လူမ်ဳိးဆုိေသာစာရင္းတြင္ထည့္သြင္းျခင္းမျပဳရန္ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ကုိယ့္အစုႏွင့္ကိုယ္စုစုေ၀းေ၀းေနထုိင္လ်က္ရွိၿပီး လူဦးေရအလံုအေလာက္ရွိသျဖင့္ သီးျခားသတ္မွတ္သင့္သည္ဟုေဖာ္ျပထား ေလသည္။
တုိင္းရင္းသားရုိးရာယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုစံမ်ား (ကရင္)တြင္ “ ပအုိ၀္းသည္ကရင္အႏြယ္စုျဖစ္ၿပီး ကရင္သည္ ထုိင္းတရုတ္အုပ္စုမွ ဆင္းသက္လာသည္ ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။
ျပည္ေထာင္စုဖြားတုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား (ငါန္းဇြန္ေမာင္ၾကင္ဟန္) ေဆာင္းပါးတြင္ “ကရင္လူမ်ဳိးအုပ္စုငယ္တြင္ စေကာကရင္၊ ပိုးကရင္၊ ပတူကရင္၊ မုိးနဲပြားကရင္၊ ဘြဲ႕ကရင္၊ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) ကရင္မ်ားပါ၀င္သည္ ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
ဆရာႀကီးဦးေဖေမာင္တင္၏ ဘာသာေလာကက်မ္း စာမ်က္ႏွာ ၁၃ တြင္ “ ျမန္မာျပည္၌ ကရင္ဘာသာေျပာဆုိသူတုိ႕သည္ အေရ အတြက္အားျဖင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးတုိ႕မွအပအမ်ားဆံုးျဖစ္၏။ ယိုးဒယားျပည္မွာလည္းရွိၾက၏။ ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားအနက္ အမ်ားအားျဖင့္ စေကာႏွင့္ ပုိးတုိ႕သည္ လြင္ျပင္မ်ား၌ေနၾက၏။ ေတာင္တန္းကရင္မ်ားအနက္ ေတာင္သူတုိ႕သည္ ဦးေရအမ်ားဆံုးျဖစ္၏။ မိမိတုိ႕ကိုပအုိ၀္းဟုေခၚ၍ ရွမ္း ျပည္ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ သထံုစီရင္စုတြင္မ်ားစြာေနထုိင္ၾက၏။ ” ေရးသားထားေလသည္။ ဦးေဖေမာင္တင္က ေတာင္သူကိုေတာင္တန္းကရင္ဟု ေခၚ၏။ ဦးေဖေမာင္တင္၏အဆုိအရလည္းေတာင္တန္းကရင္ေခၚ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ကရင္အုပ္စု၌ပါ၀င္ေၾကာင္းျဖင့္ယူဆေလသည္။
ေဒါက္တာသန္းထြန္းကလည္းသူ၏ေခတ္ေဟာင္းျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ “ ပုဂံေက်ာက္စာမ်ား၌ ကရင္ႏြယ္ဟုယူဆရန္ရွိသည့္ ေတာင္သူ ဟူေသာ အမည္ကိုလည္းေတြ႕ရတတ္ပါသည္။ ယခုေတာင္သူကား ေတာင္တန္းတစ္ေလွ်ာက္၌ယာလုပ္သူမ်ားျဖစ္ၾက၏။ ေက်ာက္စာတစ္ခု၌ ကရင္တန္မိေျပာက္ ( ျမန္မာတုိင္းရင္းသားေက်ာက္စာ၊ စာအုပ္ ၃၊ ဓါတ္ပံု ၃၀၉၊ စာေၾကာင္း ၃၄ ) ဟုေတြ႕ရဖူးသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ယခုအခါ ကရင္စကားေျပာသူအေရအတြက္မွာ ျမန္မာစကားေျပာသူႏွင့္ စာလွ်င္ဒုတိယလုိက္၏။ ကရင္မ်ဳိးခြဲတြင္ စေကာႏွင့္ပုိးတုိ႕ကလြင္ျပင္မ်ား၌ေန ၾက၏။ ေတာင္တန္းကရင္တြင္ဦးေရအမ်ားဆံုးကား “ ေတာင္သူ ” ျဖစ္၏။ ပအုိ၀္းအမည္ခံကာရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ သထံုခရုိင္တြင္အမ်ားအ ျပားေနၾကသည္။ ၁၄* ” ဟူ၍ေရးသားထားေလသည္။
၁၉၃၅ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာျပည္စီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအက္ဥပေဒအရ၊ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၆ ရက္ေန႕စြဲပါဘုရင္ခံမင္းႀကီး၏ေၾကျငာခ်က္တြင္ လူမ်ဳိး ၁ မ်ဳိးကို ကရင္လူမ်ဳိး (သုိ႕မဟုတ္) ေတာင္သူလူမ်ဳိးဟူ၍အက္ဥပေဒ၏ တတိယႏွင့္ စတုတၳဇယားအလုိ႕ငွားခြဲျခားေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ေဒသအလုိက္ကြဲျပားျခားနားေနေသာမ်က္ေမွာက္ကရင္ဘာသာစကား၏မူရင္းကရင္ဘာသာစကားတုိးတက္လာပံုကို ေကာ္နယ္ တကၠသိုလ္ ( Cornal University ) မွ ေရာဘတ္ဂီဂ်ဳန္းက သုေတသနျပဳခဲ့သည္။ ေရာဘတ္ဘီဂ်ဳန္းက ကရင္ဘာသာစကားတုိးတက္လာပံုကို က႑ဌာန္ (လည္ေခ်ာင္းအရပ္၌ျဖစ္ေသာအသံ) စာတမ္းတြင္ေအာက္ပါအတုိင္းေဖာ္ျပထားသည္။
ကရင္ဘ၀ဓေလ့စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၂၂-၂၃ တြင္ “ အထူးသျဖင့္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာျပည္စီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအက္ဥပေဒအရ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၆ ရက္ေန႕စြဲပါဘုရင္ခံမင္းႀကီး၏ေၾကညာခ်က္တြင္ကရင္လူမ်ဳိး ၁၁ မ်ဳိးတြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးကိုေတာင္သူကရင္ဟုလည္းေကာင္း၊ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာျပည္လူဦးေရသန္းေခါင္စာရင္းအစီရင္ခံစာစာရင္းခ်ဳပ္ ၁၇၊ စာရင္းအပုိဒ္ ၂၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၄၄ တြင္ ကရင္လူမ်ဳိး ၁၇ မ်ဳိး၌ လည္း ေတာင္သူဟုလည္းေကာင္းခြဲျပထားသည္ကိုေတြ႕ရေပသည္။
ဦးမင္းႏုိင္၏ တုိ႕တုိင္းရင္းဘြားျပည္ေထာင္စုသားစာအုပ္စာမ်က္ႏွာ ၁၇ တြင္ “ေတာင္သူ” ကို အခ်ဳိ႕က “ပအုိ၀္း” ဟူ၍ေခၚဆုိၾကေပ သည္။ ရွမ္းျပည္တြင္ေတာင္သူႏွင့္ပအုိ၀္းႏွစ္ခုစလံုးပင္အမ်ားေခၚေ၀ၚသံုးစြဲလ်က္ရွိၾကေပသည္။ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) တုိ႕သည္ ေတာင္ေပၚ ကရင္အုပ္စုတြင္ပါ၀င္ၾကေပသည္ ” ဟုေဖာ္ျပထားေလသည္။
ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ကရင္အုပ္စု၀င္မ်ဳိးကြဲတစ္ခုျဖစ္သည္ႏွင့္အညီမ်ားစြာေသာဘာသာစကားတုိ႕သည္ ဆင္တူသည္ကိုေအာက္ပါဇယား တြင္ေလ့လာႏုိင္ေပသည္။ ဘာသာစကားတုိ႕ဆင္တူေနေသာ္လည္း ဓေလ့စရုိက္မ်ားမွာျခားနားၾကေပသည္။ အခ်ဳိ႕စကားလံုးမ်ားတူညီေသာ္ လည္း အခ်ဳိ႕မွာဆက္စပ္၍မရေအာင္ျခားနားၾကေလသည္။
ျမန္မာဘာသာ | ကရင္ဘာသာ | ပအုိ၀္းဘာသာ |
ေသးေသးငယ္ငယ္ | ပီပီ | ေပေပ |
၀က္သား | ေထာ့ညာ၊ တုိ႕ရာ | ေထာ့ရာ |
မိန္းကေလး (အပ်ဳိမ) | မူးေနာ္၊ မူးနန္း | မူနမ္ |
စားသည္ | ေအာ၊ ေအာင္း | အမ္ |
ေရ | ထီ | ထီ |
ေရေသာက္သည္ | ေအာ့ထီ | အြထီ၊ ေအာက္ထီ |
အေဖ၊ အေမ | အပါး၊ အမုိး | ဖာ၊ မုိး |
ပအုိ၀္း၀ါက် တည္ေဆာက္ပံုလည္းကရင္ႏွင့္တူ၏။ ျမန္မာႏွင့္မူျခားနားသည္။ ေအာက္ပါပံုစံတြင္ ေလ့လာၾကည့္ပါ။
ဘာသာ | ကတၱားပုဒ္ | ႀကိယာပုဒ္ | ကံပုဒ္ |
ျမန္မာ | ကၽြန္ေတာ္သည္ | စားသည္ | ထမင္း |
ကရင္ | ယာ | ေအာင္း | ေမ |
ပအုိ၀္း | ေခြ | အမ္ | ဒ်ဥ္ |
ေရာဘတ္ဘီဂ်ဳန္း၏ ဘာသာစကားသုေတသနျပဳခ်က္ကိုၾကည့္ပါကလည္း ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးသည္ကရင္လူမ်ဳိးအုပ္စုတြင္ ပါ၀င္ေနေၾကာင္းေတြ႕ရေပသည္။
ကရင္လူမ်ဳိးႏွင့္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ေရွးကညီရင္းအစ္ကိုမ်ားျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းျဖင့္ပံုျပင္ရွိေလသည္။ ထုိပံုျပင္မွာ -
“ ေရွးကပအုိ၀္းႏွင့္ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ညီရင္းအစ္ကိုမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး အတူတကြေနထုိင္စားေသာက္ၾကသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္အမဲလုိက္ ၍ရရွိေသာအမဲသားငါးမ်ားကိုလည္းအညီအမွ်ေ၀ငွစားေသာက္ခဲ့ၾကသည္။
တစ္ခါေသာ္ပအုိ၀္းအမ်ဳိးသားေတာလုိက္ရာဆင္တစ္ေကာင္ကိုရ၏။ ပအုိ၀္းအမ်ဳိးသားကဆင္၏အသားကိုကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕အား အညီအမွ်ေ၀ငွေပးေလသည္။ ေနာက္တစ္ရက္တြင္ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕က ျဖဴေကာင္ကိုရ၏။ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕ကျဖဴေကာင္၏အသားကိုပအုိ၀္းလူ မ်ဳိးတုိ႕အားအညီအမွ်ပင္ေ၀ငွေပးေလသည္။ သုိ႕ေသာ္ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕က ျဖဴေကာင္၏အေမြးကိုျမင္သြား၏။ ထုိအခါပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕က ျဖဴေကာင္၏အေမြးႀကီးလွ်င္အေကာင္လည္းႀကီးလိမ့္မည္ဟုထင္၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ျဖဴေကာင္၏အေမြးႀကီးလ်က္ႏွင့္ငါတုိ႕အားေ၀ငွေသာျဖဴသား မွာ နည္းလြန္းလွသည္။ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕ငါတုိ႕အေပၚအေကာက္ႀကံရက္ေပသည္ဟုအထင္မွားသြား၏။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕ထံမွခြဲထြက္သြားေသာဟူ၏။”
ဤသို႕ပအုိ၀္းလူမ်ဳီးတုိ႕ခြဲထြက္သြားသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕ကပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕အား ကရင္ဘာသာျဖင့္ “ တေအာ္ သူ” ဟုေခၚေၾကာင္းျဖင့္ေျပာဆုိၾက၏။ “ တေအာ္သူ” ဟူေသာကရင္စကားမွာျဖဴးသားမစားေသာ လူမ်ဳိး၊ စိတ္နာျခင္း၊ ေအာ့ျခင္း ဟုအဓိပၸာယ္ ရ၏။ ကာလေရြ႕လ်ားလာေသာအခါ တေအာ္သူမွေတာ္သူ၊ ေတာ္သူမွ ေတာင္သူျဖစ္လာသည္ဟုဆုိေလသည္။ “ ကရင္ျပည္နယ္ရွိ ကရင္လူ မ်ဳိးမ်ားကလည္းပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ တစ္ခ်ိန္က မိမိတုိ႕၏ေဆြရင္းညီအစ္ကို ” ဟုယေန႕တုိင္ေအာင္ေျပာဆုိေနၾကေပသည္။
၁၉၂၁ ခုႏွစ္၊ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးကို ပိုးကရင္အုပ္စုတြင္ ထည့္သြင္းေရတြက္ခဲ့၏။ ပိုးကရင္အုပ္စု၊ မြန္ကရင္အုပ္စု၊ ပအုိ၀္းေတာင္သူအုပ္စုႏွင့္ မုိပြာအစုဟူ၍ခြဲျခားထားေလသည္။ ကရင္ဘ၀ဓေလ့စာအုပ္တြင္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာျပည္စီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈဥပေဒအရ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၆ ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ ေၾကညာေသာဘုရင္ခံမင္းႀကီး၏ ကရင္လူမ်ဳိး ၁၀ မ်ဳိးျပန္တမ္းတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားကို ေတာင္သူကရင္ဟူ၍ ထည့္သြင္းေၾကညာခဲ့သည္။
၀ီလီယန္ဒန္းဟက္ကက္၏ ( William Dunn Hackett’s ) “ The Pa-O People of The Shan State Union of Burma, A Socialogical and Ethnographic Study of The Pa-O (Taungthu) People.” စာအုပ္တြင္ “ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္မွ ၁၉၃၁ခုႏွစ္အထိ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ တတိယအႀကီးဆံုး ကရင္လူမ်ဳိးစုႀကီးျဖစ္သည္။ အာဏာပုိင္မ်ားကပအုိ၀္းတုိ႕ကုိ ပိုးကရင္ႏွင့္တစ္တန္း တစ္စားတည္းထားသည္ကိုသေဘာက်ၾကသည္။ ကရင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာအုပ္တုိင္းတြင္ေတာင္သူ (ပအုိ၀္း) ကိုၫႊန္းထားျခင္းမ်ားပါေလ့ ရွိသည္။ ပအုိ၀္းႏွင့္ ပတ္သက္ေသာယဥ္ေက်းမႈအေထာက္အထားပစၥည္းမ်ားမွာ အလြန္ရွားလွသည္။ ဘာသာစကားကိုေလ့လာလွ်င္ ပအုိ၀္း ဘာသာစကားသည္ ပိုးကရင္ဘာသာစကားျဖစ္သည္ဆုိသည္မွာ သံသယျဖစ္စရာပင္ျဖစ္သည္ ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
၁၉၃၆ ခုႏွစ္တုိင္ေအာင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးသည္ကရင္လူမ်ဳိးႏြယ္စုတြင္ပါ၀င္ေနေသးသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးစုကိုကရင္မ်ဳိးႏြယ္စု တြင္ထည့္သြင္းၿပီးကရင္လူမ်ဳိးအခြင့္အေရးအတုိင္းခံစားခြင့္ျပဳေစသည္။ ဥပမာ-လူမ်ဳိးစုအမတ္ တင္ေျမႇာက္ရာတြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးအမတ္ကို ကရင္လူမ်ဳိးအမတ္အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တစ္၀ုိက္တြင္ ကရင္လူမ်ဳိးစုအမတ္ျဖစ္ေသာ သထံုဦးလွေဖမွာ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးျဖစ္ ၏။ ဤသည္ကားအဂၤလိပ္အစုိးရ၏ ေကာက္က်စ္မႈပင္ျဖစ္ေလသည္။
ျပည့္သူလႊတ္ေတာ္ ပါလီမန္အမတ္ေရြးေကာက္ပြဲအက္ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ားကိုေရးဆြဲေသာအခါအားလံုးညီၫြတ္မႈရွိေစရန္ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒအႀကံေပးအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ေလသည္။ ထုိဥပေဒအႀကံေပးအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္း ေသာ အစည္းအေ၀းတြင္ ကရင္ေကာင္စီကိုယ္စားလွယ္ ေစာေအာင္ပ ပအုိ၀္းႏွင့္ကရင္နီတုိင္းရင္းသားကို ၁၉၃၅ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအက္ဥပ ေဒ အရ၊ ကရင္အုပ္စုတြင္ ထည့္သြင္းထား၏။ ကရင္အမ်ဳိးသားကိုယ္စားလွယ္ ေရြးခ်ယ္ရာတြင္လည္းပအုိ၀္းႏွင့္ ကရင္နီတုိင္းရင္းသားမ်ားပါ ၀င္သင့္ေၾကာင္းတင္ျပခဲ့ေလသည္။
သုိ႕ေသာ္ ထုိအစည္းအေ၀းတြင္ အဖြဲ႕၀င္ေရြးေကာက္ပြဲမင္းႀကီး ဦးေက်ာ္က ၁၉၃၅ ခုႏွစ္အက္ဥပေဒရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ လူမ်ဳိးေရး သမုိင္းစဥ္ကိုပါ တင္ျပေဆြးေႏြးသြား၏။ ျမန္မာ့သမုိင္းစဥ္အရ ပအုိ၀္းေတာင္သူႏွင့္ ကရင္နီလူမ်ဳိးတုိ႕ကို သီးျခားလူမ်ဳိးအျဖစ္ အိသအမွတ္ျပဳ ထားသျဖင့္ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၈၃ ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္အတုိင္း ကရင္လူမ်ဳိးစုတြင္ မထည့္သြင္းသင့္ေၾကာင္းျဖင့္ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။
ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ ၁၊ စာမ်က္ႏွာ ၉၄ တြင္ “ ကရင္တုိ႕တြင္ ေတာင္ေပၚကရင္၊ ကြင္းကရင္ဟုႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားႏုိင္သည္။ ကြင္းကရင္ တုိ႕တြင္ စေကာ (ငါးသိန္းေက်ာ္)၊ ပိုး (ငါးသိန္းမွ်)၊ ႏွင့္ ပအုိ၀္းေခၚ ေတာင္သူထက္၀က္ (တစ္သိန္းမွ်) တုိ႕ပါ၀င္သည္ ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပ ထားေပသည္။
ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ ၆၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၇၈ တြင္လည္း “ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ကရင္အႏြယ္ျဖစ္ေသာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ေတာင္ေပၚကရင္၊ ကြင္းကရင္ ႏွစ္မ်ဳိးလံုးသည္ ထက္၀က္စီခန္႕ ပါ၀င္သည္။ သုိ႕ေသာ္မူလကေတာင္ေပၚ၌ အေနမ်ားေသာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္၍ လည္း ေတာင္သူဟူ၍ေခၚေ၀ၚဟန္ရွိသည္။ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အမ်ဳိးအလုိက္မိမိတုိ႕ကိုယ္ကိုေခၚေ၀ၚေသာအမည္မ်ားရွိၾကသည္။ ပံုစံအား ျဖင့္ ကရင္နီတုိ႕သည္ မိမိကုိယ္ကုိကယားဟုေခၚၾကသည္။ ပအုိ၀္းဟူေသာအမည္သည္လည္း အမ်ဳိးအလုိက္ေခၚေ၀ၚေသာအမည္ပင္ျဖစ္ သည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ကရင္မ်ဳိးတုိ႕တြင္လူဦးေရအားျဖင့္ တတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္ ” ဟုေဖာ္ျပထားသည္။
၀ီလီယန္ဒန္းဟက္ကတ္ကလည္း “ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ေျပာဆုိေသာစကားမွာ ကရင္တုိင္းရင္းသားမ်ားေျပာဆုိေသာစကားႏွင့္ ဆက္သြယ္မႈရွိ၏။ လူမ်ဳိးခ်င္းလည္းဆက္စပ္မႈရွိကာ၊ ျမန္မာျပည္တြင္းသို႕ အတူတူဆင္းသက္ခဲ့မည္ ” ဟုယူဆေလသည္။ ပညာရွင္အသီးသီး ႏွင့္စာအုပ္အသီးသီးတုိ႕၏ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္ကိုၾကည့္လွ်င္ပအုိ၀္းႏွင့္ ကရင္သည္မူလကလူတစ္မ်ဳိးတည္းဟုဆုိဖြယ္ရာပင္ျဖစ္ေလသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးအျဖစ္ေနထုိင္လာခဲ့သည္မွာ အထင္အရွားျဖစ္၏။ ယခုထိတုိင္ကိုယ္ပုိင္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ဓေလ့ထံုးစံ၊ ဘာသာစကားသီးျခားစြာရွိေနေပသည္။
ပအုိ၀္း၊ ကရင္၊ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ သုကဏၰဘုမၼိ သထံုနယ္တြင္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးအလြန္နီးကပ္စြာ ေအးအတူပူအမွ် စည္းလံုးညီ ၫြတ္စြာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း သမုိင္းအရသိရွိႏုိင္ေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားစကားမ်ားႏွင့္ ကရင္တုိင္းရင္းသားစကားအခ်ဳိ႕တူညီေနၾက ျခင္းမွာလည္း အတူတကြေနထုိင္ၾကရာမွ ကရင္စကားအခ်ဳိ႕ကိုပအုိ၀္းတုိ႕က ေကာက္ယူေမြးစားျခင္းမ်ဳိးလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား စာဆုိေတာ္ျဖစ္ေသာ ပင္စံုဆရာေတာ္က ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္းတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႕သည္ ကိုယ့္ထီးကုိယ့္နန္း ကိုယ့္ၾကငွန္းျဖင့္ အေျခစိုက္ခဲ့သည္ဟုေဖာ္ျပေရးသားထား၏။
ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္းကလည္း ျမန္မာ ၇ မ်ဳိးထဲတြင္ “ သက္ႏွင့္ ရခုိင္၊ ႏႈိင္းၿပိဳင္ေတာင္သူ၊ ပ်ဴကမ္းယံေရာ၊ ထား၀ယ္ေႏွာက၊ မ်ဳိးသတၱ ” ဟု ေဖာ္ျပထား၏။ သုေတသနသရုပ္ျပအဘိဓာန္ (စာမ်က္ႏွာ ၄၆၆) တြင္ ျမန္မာခုႏွစ္မ်ဳိးတြင္ပါ၀င္ေၾကာင္းေဖာ္ျပထား၏။
ဦးဖုိးျမစ္၏ ေလာကဟိတရာသီက်မ္း (စာမ်က္ႏွာ ၂၈၂) တြင္ ျမန္မာခုႏွစ္မ်ဳိးကို ျမန္မာ၊ ပ်ဴ၊ ေတာင္သူ၊ ကမ္းယံ၊ ေယာ၊ ရခုိင္၊ ထား၀ယ္ ဟုေဖာ္ျပထား၏။
ခင္ေမာင္ျဖဴ (ယဥ္ေက်းမႈ) ကလည္း ေရွ႕သို႕စာေစာင္တြင္ ပအုိ၀္းတုိ႕ကားတရုတ္ထုိင္းအႏြယ္၀င္မ်ားဟု အကဲျဖတ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾက သည္။ သတ္မွတ္ပံုမွာ (တရုတ္ထုိင္း သုိ႕မဟုတ္ ထုိင္းတရုတ္) ယုိးဒယားႏြယ္ေသာ တရုတ္အုပ္စုတြင္ (က) ကရင္အုပ္စုခြဲႏွင့္ (ခ) ရွမ္းအုပ္စု ဟူ၍ကြဲျပားခဲ့သည္။ ကရင္အုပ္စုခြဲ၌စေကာ၊ ပကူ၊ ဘြဲ႕၊ ေတာင္သူ (ပအုိ၀္း)၊ ကရင္ျဖဴ၊ ပိုး၊ ကယား (ကရင္နီ)၊ ပေဒါင္၊ ယင္းေဘာ္၊ ဇယိမ္၊ ဗရဲ၊ ယင္းတလဲ၊ ကဲခုိ၊ ကဲဗာ စသည့္လူမ်ဳိးစုမ်ားပါ၀င္ၾကသည္။ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) တုိ႕သည္ ေရွးအခါကတည္းကပင္ ျမန္မာတုိ႕ႏွင့္ အဆက္အ သြယ္ရွိခဲ့ၾကသည္။ ေရွးေဟာင္း ပုဂံေက်ာက္စာတုိ႕တြင္ “ ေတာင္သူ ” ဟုေဖာ္ျပေရးထုိးခဲ့ၾကသည္ ဟုေဖာ္ျပထား၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၊ မင္းနန္သူရြာရွိ ေလးမ်က္ႏွာဘုရား တံတုိင္းအတြင္းတြင္ ေက်ာက္စာဂူရွိ၏။ ထုိေက်ာက္စာကို သကၠရာဇ္ ၅၈၅ ခုတြင္ေရးထုိး ခဲ့၏။ ထုိေက်ာက္စာဂူ ေတာင္ဘက္ေက်ာက္တုိင္ႀကီးအေရွ႕မ်က္ႏွာ၌ မင္းအနႏၲသူေက်ာက္စာ (ေခၚ) ေလးမ်က္ႏွာဘုရား ေက်ာက္စာရွိ၏။ ထုိေက်ာက္စာသည္ မင္းအနႏၲသူႏွင့္ မိဖုရားတုိ႕၏ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကိုေရးထုိးမွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္၏။ ထုိေက်ာက္စာ တြင္ ကၽြန္မ်ား၏စာရင္းကိုလည္းေဖာ္ျပထားရာ ေၾကာင္းေရ ၄၃ တြင္ “ ကၼအုိအိ (ပ) အုိ၀္အုိ၀္ထိန္ ၁ ” ဟုေဖာ္ျပထား၏။ ထုိေက်ာက္စာမွာ သကၠရာဇ္ ၅၈၅ ခုႏွစ္တြင္ေရးထုိးေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္၏။ ကၽြန္စာရင္းတြင္ “ ပအုိ၀္အုိ၀္ထိန္ ” ဟုပါရွိသျဖင့္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးကၽြန္သည္ အုိးလုပ္ ငန္းကို လုပ္ရဟန္တူ၏။ ဤေက်ာက္စာတြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးကို သကၠရာဇ္ ၅၈၅ ခုကတည္းကပင္ ေတြ႕ေနရသည္။ ထုိအခ်ိန္ကပင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိး ရွိေနၿပီဟုသိႏုိင္၏။
သကၠရာဇ္ ၆၃၈ ခုႏွစ္၊ တန္ခူးလဆုတ္ ၅ ရက္ ( ၄ ဧၿပီ၊ ၁၂၇၆) တြင္ေရးထုိးသည့္ ပုဂံအေရွ႕ဖြားေစာရြာေဖယပြတ္ဘုရားေက်ာက္စာ တြင္ “ ငျပည့္ညီသား ငကတူး ၁၊ ငစေၾကာ ၁၊ ငေတာင္သူ ၁ ” ဟု ပါရွိေလသည္။ ေက်ာက္စာအရ ငျပည့္ညီသည္ ျမန္မာလူမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ငျပည့္ညီ၏အိမ္တြင္ ျမန္မာ၊ ကတူး၊ ကရင္၊ ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕တစ္အိမ္တည္း၌ စည္းလံုးညီၫြတ္စြာေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရေပသည္။ အထက္ပါ အေထာက္အထားမ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ေတာင္သူဟုေခၚေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ပုဂံေခတ္ကပင္ “ ေတာင္သူ ” ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ “ ပအုိ၀္း ” ဟူ၍လည္းေကာင္းအမည္ခံကာ သီးျခားလူမ်ဳိးအျဖစ္ရွိခဲ့ၿပီး၊ အျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ စည္းလံုးညီၫြတ္စြာေန ထုိင္ခဲ့ၾကသည္ကို သိရေတြ႕ရေပသည္။
ေက်ာင္းသံုး ပဥၥမတန္းျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၅ တြင္လည္း ပုဂံေခတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ပ်ဴ၊ မြန္၊ ပေလာင္၊ ကရင္၊ ေတာင္သူ၊ သက္၊ ကဒူး၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ရခုိင္၊ ျမန္မာ၊ ရွမ္း စေသာတုိင္းရင္းသားတစ္ရပ္လံုး စည္းလံုးညီၫြတ္စြာစုေပါင္းတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံု ပုဂံျပည္ကိုတည္ေထာင္ရာတြင္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားလည္းပါ၀င္ခဲ့ေၾကာင္း သိႏုိင္၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ပုဂံေခတ္ကပင္ အျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ေရာေႏွာေနထုိင္ခဲ့သည္ဟုသိႏုိင္ေပသည္။ ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားတြင္လည္း “ ေတာင္သူ ” ဟုေရးထုိးထားသည္ကိုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ပုဂံေခတ္ကပင္သီး ျခားရွိခဲ့သည္ဟုဆုိႏုိင္ေပသည္။
အထက္ပါ အေထာက္အထားမ်ားကိုၾကည့္လွ်င္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ လြန္ခဲ့သာ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္သီးျခားတုိင္းရင္း သားအျဖစ္ရွိခဲ့သည္ဟုဆုိႏုိင္ေပသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ကရင္လူမ်ဳိးႏွင့္ တစ္မ်ဳိးတည္းမဟုတ္ပဲ သီးျခားတုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးပင္ျဖစ္ေလမည္ဟု ယူဆဖြယ္ရာျဖစ္ေပသည္။
ပအုိ၀္းႏွင့္ မြန္
သု၀ဏၰဘူမိေဒသတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မြန္တုိင္းရင္းသားတုိ႕ႏွင့္နီးကပ္စြာဆက္ဆံေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆုိႏုိင္သည္။ ဦးဘသန္း၏ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ “ ဆာဂၽြန္ဂ်ာဒင္း၏အလိုအရ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕ၿမိဳ႕ျပတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ရွိႏွင့္ၿပီး ေတာင္သူလူမ်ဳိး တုိ႕ကိုႏွင္ထုတ္ရသည္ ” ဟုေဖာ္ျပထားသည္။
ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ေရးသားထားသည့္ ပင္စံုေတာရဆရာေတာ္၏ “ သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္း ” စာအုပ္တြင္ မႏုဟာမင္းသည္ အရမည မင္း၏ သားေတာ္ျဖစ္၏။ အရမညမင္း၏ ခမည္းေတာ္မွာ မြန္လူမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး မယ္ေတာ္မွာ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးျဖစ္သည္ဟု ” ေရးသားေဖာ္ျပထားေပ သည္။
အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကိုေထာက္လွ်င္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားႏွင့္ မြန္တုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ ခ်စ္ခင္ ရင္းႏွီးစြာ ေရာယွက္ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္းထင္ရွားေပသည္။ ယေန႕တုိင္ေအာင္ပင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္ေဒသမ်ားတြင္ အခ်င္းခ်င္းရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္စြာ ဆက္ဆံေနထုိင္လ်က္ရွိၾကေပသည္။
အခ်ဳိ႕သက္ႀကီးရြယ္အုိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားက ေတာင္သားလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားအႏြယ္ဟုယူဆေျပာဆုိၾက ေသာ္လည္း၊ ေတာင္သားတုိ႕သည္ ပ်ဴအႏြယ္ဟုယူဆျခင္း၊ ပအုိ၀္းတုိ႕ႏွင့္ ဘာသာစကားတူညီမႈမရွိျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ေတာင္သားလူမ်ဳိးသည္ သီးျခားလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားေပါက္ဖြားလာပံုဒ႑ာရီ
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မိမိကိုယ္ကုိ နဂါးအမ်ဳီးအႏြယ္မွေပါက္ဖြားလာသည္ဟု ယူဆၾက၏။ မိခင္မွာ နဂါးမျဖစ္ၿပီး ဖခင္မွာ ေဇာ္ဂ်ီ (၀ိဇၨာ) ဟုယူဆၾကသည္။ သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားကလည္း မိမိတုိ႕မွာ နဂါးမ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ နဂါးမွေပါက္ဖြားဆင္းသက္လာပံုကို လူငယ္မ်ားအားယေန႕တုိင္ ေျပာဆုိေနၾကေသး၏။
ပအုိ၀္းေပါက္ဖြားလာပံု ဒ႑ာရီေလးမွာ -
သကၠရာဇ္ ၄၀၀ ခ န္႕ေလာက္တြင္ သူဘိႏၷၿမိဳ႕၌ ခြန္တိႆမည္ေသာ မင္းသည္မင္းျပဳ၏။ ထုိမင္း၏ မိဖုရားမွာ သီရိကပၸဟုတြင္၏။ မင္းႏွင့္ မိဖုရားတြင္ တိႆဓမၼႏွင့္ ထဒထရာဇာဟုေခၚသည့္ သားေတာ္ႏွစ္ပါးထြန္းကား၏။ သားေတာ္ႏွစ္ပါးစလံုးမွာ သူေတာ္ေကာင္းစိတ္ဓါတ္ မ်ားရွိၾက၏။ ထုိေၾကာင့္ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ခမည္းေတာ္မယ္ေတာ္ထံ ခြင့္ေတာင္းၿပီး ရေသ့၀တ္လဲကာေတာထြက္သြားၾက၏။
တစ္ေန႕ေသာအခါ နဂါးမသည္ လူျပည္သုိ႕ေရာက္ရွိခဲ့ရာ လူေယာင္ဖန္ဆင္းၿပီး ေတာထဲ၌လွည့္လည္ေနထုိင္သည္။ ထုိသုိ႕ ေတာထဲ တြင္ လွည့္လည္ေနထုိင္ရင္း ေတာေဟမ၀န္၏စိမ္းစုိသာယာမႈေၾကာင့္ ထုိေတာထဲတြင္ ေနထုိင္လုိေသာဆႏၵေပၚလာ၏။ မိန္းမဖန္ဆင္းၿပီးေတာ ၌ လွည့္လည္ခဲ့ရာ နတ္ေရးေသာဖူးစာေၾကာင့္ ေလလားမသိ၊ (၀ိဇၨာ) ေဇာ္ဂ်ီႏွင့္ ဖူးစာဆံုေလေတာ့၏။ ေဇာ္ဂ်ီသည္ ထုိအမ်ဳိးသမီးကို နဂါးမမွန္း မသိေခ်။ ထုိ႕ေၾကာင့္ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ေပါင္းသင္းေနထုိင္ခဲ့ရာ နဂါးမတြင္ ပဋိသေႏၶစြဲလာခဲ့သည္။ ကိုးလလြယ္၍ ဆယ္လသို႕ေရာက္ေသာအခါ နဂါးမသည္ ဥႏွစ္လံုးကိုဖြားသန္႕စင္ခဲ့သည္။ ထုိဥႏွစ္လံုးသည္ အရြယ္အစားတူညီစြာရွိၿပီး အလြန္လွပေလသည္။
ထုိသို႕မိမိမိန္းမက ဥႏွစ္လံုးဖြားျမင္သည္ကို (၀ိဇၨာ) ေဇာ္ဂ်ီကသိေသာအခါ “ အလုိ ငါ့ အိမ္သူမသည္ လူသားစစ္စစ္မဟုတ္၊ ေႁမြမ်ဳိး နဂါးမ်ဳိးပါကလား ” ဟူ၍ညည္းညဴေလ၏။ ထုိေနာက္စိတ္ပ်က္အားငယ္ၿပီးထြက္ေျပးရန္ႀကံစည္ေလေတာ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္နဂါးမကိုခ်ဳိသာ ေသာ စကားပရိယာယ္ျဖင့္ ကေလးမ်ားအတြက္ေဆးရွာထြက္ခြင့္ေပးရန္ခြင့္ေတာင္းေလသည္။ မိမိ၏မိန္းမနဂါးမ မ်က္ကြယ္သို႕ေရာက္ေသာ အခါ ေကာင္းကင္ဆန္လ်က္ပ်ံတက္သြားေလသည္။
သံုးေလးရက္ခန္႕ၾကာေသာအခါ နဂါးမသည္ မိမိ၏လင္ေတာ္ေမာင္၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီျပန္လာေလႏုိးျဖင့္ လည္တဆန္႕ဆန္႕ႏွင့္ေမွ်ာ္ကိုးေနခဲ့ ၏။ သုိ႕ေသာ္လင္ေတာ္ေမာင္၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီျပန္မလာသျဖင့္ နဂါးမသည္ဤသို႕ညည္းညဴးျပန္ေလသည္။ “ ငါ၏လင္ေတာ္ေမာင္သည္ ကေလး မ်ားအတြက္ေဆးရွာထြက္ရာတြင္ ဤမွ်ၾကာျမင့္ရျခင္းမွာ ငါသည္နဂါးမတိရစာၦန္ျဖစ္ေၾကာင္းကို ငါ၏လင္ေတာ္ေမာင္၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီသိသြားေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္လိမ့္မည္ဟုျပင္းစြာစုိးရိမ္ပူပန္ေလ၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္မိမိလင္ကိုေတြ႕လိမ့္ေလႏုိး၊ ေတြ႕ေလႏုိးျဖင့္ေတာအႏွံ႕ ေတာင္အႏွံ႕လွည့္လည္ ရွာေဖြခဲ့၏။ သုိ႕ေသာ္မိမိလင္ေတာ္ကိုအရိပ္အေယာင္မွ်ပင္မေတြ႕ေလသျဖင့္ လူမတန္ ကံခ်ကာျပင္းစြာေအာ္ဟစ္ငိုေႂကြးေလရွာသည္။ မိမိ၏ ရင္ႏွစ္သီးခ်ာျဖစ္သည့္ လွပေသာဥႏွစ္လံုးကို ဥမင္လုိဏ္ေခါင္းထဲတြင္ လံုၿခံဳစြာသိမ္းဆည္းထားခဲ့ၿပီး မိမိ၏ဌာန နဂါးျပည္သုိ႕ျပန္သြားေလ၏။
ထုိေနာက္ရေသ့တစ္ပါးသည္ ေတာသုိ႕ခရီးစၾကာျဖန္႕ေတာ္မူရာတြင္ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းအတြင္း၌ဥႏွစ္လံုးကိုေတြ႕ရွိ၏။ ထုိဥႏွစ္လံုး သည္ အလြန္လွပၿပီး ထူးဆန္းအံၾသဖြယ္ေကာင္းလြန္းသျဖင့္ မိမိ၏ေက်ာင္းသို႕ယူေဆာင္ခဲ့ေလသည္။ ရေသ့ညီအစ္ကိုႏွစ္ပါးလည္းတုိင္ပင္ညႇိ ႏႈိင္းၿပီး ထုိဥႏွစ္လံုးကိုတစ္ပါးတစ္လံုးစီခြဲေ၀ယူၾက၏။ မၾကာျမင့္မီပင္ ထုိဥႏွစ္လံုးမွ လူသားႏွစ္ဦးေပါက္ဖြားလာခဲ့သည္။ တစ္ဦးသည္ေယာက်္ား ေလးျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးမွာမိန္းကေလးျဖစ္၏။ (အခ်ဳိ႕ရာဇ၀င္မ်ားကႏွစ္ဦးစလံုးပင္ ေယာက်္ားေလးျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးမွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါျဖစ္၍ ေသေၾကာင္းျဖင့္ဆုိၾကသည္ဟုဆုိ၏။) ဥမွ မိန္းကေလးရေသာရေသ့သည္ မိမိႏွင့္မအပ္မရာျဖစ္၍ ကရင္တုိ႕အားေပးလုိက္သည္။ ေယာက်္ား ေလးရေသာရေသ့သည္ အရြယ္ေရာက္သည့္တုိင္ေကၽြးေမြးျပဳစု၏။ ေစာင့္ေရွာက္၏။ ပညာလည္းသင္ေပး၏။ ဖခင္ျဖစ္သူ ၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီကလည္း မိမိ၏ ရင္ေသြးသားေလးအား ပညာမ်ားကူညီသင္ျပေပးေလသည္။ ထုိကေလးငယ္ကို ရေသ့က တီႆသီဟဟုအမည္ေပးေလသည္။
ကာလအတန္ၾကာေသာအခါ ခြန္တိႆမင္းလည္းနတ္ရြာစံေတာ္မူ၏။ သားေတာ္ႏွစ္ပါးမွာလည္း ရေသ့ျဖစ္ေနၾကသျဖင့္ ထီးနန္းကို ဆက္လက္စုိးစံမည့္သူတစ္စံုတစ္ေယာက္မွ်မရွိေခ်။ ထုိ႕ေၾကာင့္ မွဴးမတ္တုိ႕လည္းစည္းေ၀းတုိင္ပင္ၾကၿပီး ထုိရေသ့ႏွစ္ပါးကိုတုိင္းျပည္သုိ႕ ျပန္ေခၚရန္ဆံုးျဖတ္ၾကေလသည္။ မွဴးမတ္တုိ႕လည္း တုိင္းသူျပည္သားအခ်ဳိ႕ႏွင့္ရေသ့ႏွစ္ပါးကို ေတာအႏွံ႕ရွာေဖြၾကရာ တစ္ခုေသာေက်ာင္း တြင္ေတြ႕သျဖင့္ ထုိရေသ့ႏွစ္ပါးအားတုိင္းျပည္သုိ႕ျပန္ႂကြေတာ္မူၿပီးမင္းျပဳပါမည့္အေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ၾကေလ၏။
မွဴးမတ္တုိ႕၏ စကားကိုၾကားေသာ ရေသ့ညီေနာင္ႏွစ္ပါးက ဤသို႕ဆုိ၏။ “ ငါတုိ႕သည္ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္လုိေသာစိတ္ဆႏၵ စုိးစဥ္းမွ်မရွိပါ။ ကမၼဌာန္းဘ၀၌သာေမြ႕ေလ်ာ္လုိပါသည္။ အကယ္၍ ဒကာတုိ႕သေဘာက်ႏွစ္သက္မည္ဆုိပါက ငါတုိ႕တြင္ တိႆသီဟ ဟုေခၚေသာသားေတာ္ရွိ၏။ ထုိသားေတာ္ကို ဒကာတုိ႕ေခၚေဆာင္၍ မင္းအျဖစ္ဘိသိက္သြန္းၾကကုန္ေလာ့ ” ဟုမွဴးမတ္တုိ႕အားမိန္႕ၾကားေလ သည္။ ရေသ့၏စကားကိုၾကားရေသာအခါ တုိင္းသူျပည္သားမွဴးမတ္မ်ားလည္းအထူးႏွစ္ၿခိဳက္သေဘာက်ၿပီးမင္းအျဖစ္ ဘိသိက္ေပးမည္ျဖစ္ ေၾကာင္းႏွင့္ ၀န္ခံၾကကုန္၏။ ထုိေနာက္မွဴးမတ္တုိ႕လည္း မည္သည့္ေန႕ရက္တြင္ ဘိသိက္သြန္းမင္းေျမႇာက္ေသာ္ေကာင္းမည္ကို ေန႕ေကာင္း ရက္ျမတ္ေရြးခ်ယ္ၿပီးလွ်င္ တိႆသီဟမင္းသားကို ရထားေပၚတြင္တင္၍ သုဘိႏၷျပည္သုိ႕ ျပန္ၾကေလကုန္၏။
ရေသ့လည္း တုိင္းသူျပည္သားမွဴးမတ္တုိ႕က မိမိ သားေတာ္ကိုေခၚျပန္ေသာအခါ “ ငါ၏သားေတာ္သည္ ဥာဏ္ပညာနည္းေသး၏ မင္းမျဖစ္ေလာက္ေသး ” ဟူ၍စုိးရိမ္ပူပန္ေလသည္။ လူမင္းဘုန္းႀကီးက နတ္မင္းမေနသာဆုိသကဲ့သုိ႕ ရေသ့ပူေဆြးေသာကေရာက္ေနသည္ ကိုသိၾကားမင္းကသိေသာအခါ လူ႕ျပည္သုိ႕ဆင္းသက္ၿပီး ရွင္ရေသ့အား “ အဘယ္ေၾကာင့္ က်ိန္းစက္ျခင္းမရွိဘဲ ဤသို႕စုိးရိမ္ပူပန္ေနအံ့နည္း” ဟုေမးေလ၏။ ထုိအခါရွင္ရေသ့က “ မွန္လွပါ ဘုရားတပည့္ေတာ္သည္ သားေတာ္ပညာမစံုေသးပါဘဲလ်က္ မင္းျပဳေစသျဖင့္ သားေတာ္အ တြက္စုိးရိမ္ပူပန္ျခင္းျဖစ္ရပါသည္ဘုရား ” ဟု ေလွ်ာက္ထားေလ၏။ သိၾကားမင္းကလည္း “ စုိးရိမ္ပူပန္ျခင္းမျဖစ္လင့္ ငါသိၾကားမင္း ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ေပးပါမည္ ” ဟုအာမခံမိန္႕ၾကားေလ၏။ သိၾကားမင္း၏စကားကိုၾကားရေသာအခါ ရေသ့လည္းေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းျဖစ္ေလသည္။
မင္းျပဳရမည့္ေန႕ေကာင္းရက္ျမတ္သို႕ ေရာက္ေသာအခါ မွဴးမတ္တုိ႕က တုိင္းသူျပည္သားမ်ားအားခရီးလမ္းပန္းျပဳျပင္ေစသည္။ လမ္းေဘးပတ္၀န္းက်င္တြင္လည္း ငွက္ေပ်ာပင္မ်ားရာဇမတ္မ်ားစုိက္ထူေစ၍ တန္ေဆာင္းျပႆဒ္မ်ားကိုလည္းျပဳလုပ္ေစသည္။ တိႆသီဟ မင္းသားကိုလည္း မင္း၀တ္တန္ဆာမ်ားဆက္သ၍ ဘိသိက္သြန္းမင္းေျမႇာက္ၾကေလသည္။
တိႆသီဟမင္းသားလည္း အတည္တက်မင္းျပဳၿပီးေသာအခါ အေရွ႕ေတာင္အရပ္တြင္ရွိေသာ ေရႊေခ်ာင္းနားတြင္ နန္းေတာ္ကို တည္ေတာ္မူ၏။ ထုိအရပ္သည္ အသက္ရွည္ေသာမင္းျပဳရာေဒသျဖစ္ၿပီး တုိင္းျပည္လည္းေအးခ်မ္းၿငိမ္သက္ေသာ ေဒသျဖစ္လိမ့္မည္ဟုယူဆ ေလသည္။ နဂါးမဥမွေပါက္ဖြားလာေသာ တိႆသီဟမင္းသားသည္ ထုိအရပ္တြင္မင္းေလာင္းတစ္ပါးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳစိုးစံၿပီး ထုိအရပ္ ကိုလည္း သု၀ဏၰဘူမိ ေရႊထံုျပည္ဟုတြင္ေစ၏။ တုိင္းသူျပည္သားမ်ားကလည္း တိႆသီဟမင္းသားဟူ၍ အသိအမွတ္ျပဳၾကေလသည္။ ရေသ့က ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕အားေပးထားေသာ မိမိ၏ႏွမေတာ္ကိုလည္း “ နာဂ၀တီ ” ဟုအမည္တြင္ေစ၍ မိဖုရားေျမႇာက္ကာဆက္လက္သိမ္း ျမန္းစုိးစံေလေသာဟူ၏။
တိႆသီဟမင္းမွအစျပဳ၍ အစဥ္အဆက္အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္လာခဲ့ရာ မႏူဟာမင္းလက္ထက္တုိင္ေအာင္ပင္ျဖစ္၏။ မႏူဟာမင္းကား အရမညမင္း၏သားေတာ္ျဖစ္သည္။ အရမညမင္း၏ ခမည္းေတာ္မွာ မြန္လူမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး မယ္ေတာ္မွာ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးျဖစ္သည္ဟုဆုိ၏။ အရမည မင္းသည္ သက္ေတာ္ ၈၂ ႏွစ္သို႕ေရာက္ေသာအခါ နတ္ရြာစံေတာ္မူ၏။ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားလက္ထပ္တြင္ ပအုိ၀္းမင္းဆက္ ၁၅၈ ဆက္ရွိ ရာ ဓမၼမာလာမင္းမွာ ေနာက္ဆံုးျဖစ္သည္ဟုဆုိေလသည္။ မႏူဟာမင္းမတုိင္မီ ပအုိ၀္းမြန္ကျပားမင္းဆက္ ၁၇ ဆက္မွ်အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေၾကာင္းဆုိ၏။ ၎တုိ႕မွာ -
(၁) ေမာင္လွ (၉) ရာဇပေမာ
(၂) အသႏၲဳလ (၁၀) ရာဇခုပါ
(၃) အႆရာဇ (၁၁) သုတၱဥပါ
(၄) တတၱိရာဇ (၁၂) ေဇယရာဇ
(၅) ဂုေသနာ (၁၃) သုဒၶိရာဇ
(၆) ရာဇေစာကန္ (၁၄) ဥပလရာဇ
(၇) ရာဇေဇာ္ေ၀ (၁၅) မိမလရာဇ
(၈) ရာဇမစာတ (၁၆) ဒြါဒႆရာဇ
(၁၇) အရမညရာဇ တုိ႕ျဖစ္ၾက၏။
ေရွးပေ၀သဏီကပင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ကိုယ့္မင္းဆက္ႏွင့္ကိုယ္ အသီးသီးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆုိ၏။ ကကုသန္ဘုရား လက္ထပ္တြင္ ၃၈၄ ဆက္၊ ေကာဏဂံုဘုရားလက္ထပ္တြင္ ၃၀၉ ဆက္၊ ကႆပျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္တြင္ ၁၈၇ ဆက္ႏွင့္ ေဂါတမ ဘုရားလက္ထက္တြင္ ၁၅၈ ဆက္ အသီးသီးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္ဟုသိရ၏။ (ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ေရးသားထားေသာ သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္းမွ ေကာက္ႏုတ္ျပန္ဆုိသည္။)
အၿငိမ္းစားေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး ဦးေအာင္သိန္း၏ သာသနာအစ သထံုကသမုိင္းမွတ္တမ္းစာအုပ္ (စာမ်က္ႏွာ ၄၃) တြင္ “ ျမတ္စြာ ဘုရားသည္လည္း ခ်စ္သားအာနႏၵာ ယခုဘဒၵကမၻာ၌ ကကုသန္ဘုရားလက္ထက္ေတာ္ကစ၍ သူရိနာဂမင္းႀကီး၏ အဘကား ေနမင္းသား၊ အမိကား နဂါးမ၊ အဘကား ၀ိဇၨာဓိုရ္ ပအုိ၀္းေတာင္သူလူမ်ဳိးျဖစ္၏ ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
ဦးေသာ္ဇင္၏ “ ျမန္မာျပည္ေရာက္ ဗုဒၶဘာသာ ” စာအုပ္စာမ်က္ႏွာ ၄၃၉ တြင္ ဂ၀ံပတိ ရဟႏၲာအေၾကာင္းပါ၏။ ဂ၀ံပတိရဟႏၲာအ ေၾကာင္းတြင္လည္း ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားေပၚေပါက္လာပံု ဒ႑ာရီႏွင့္ဆင္ေသာ အေၾကာင္းအရာကိုေတြ႕ရ၏။ အလားတူပင္ မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ ေစတီေတာ္မ်ား သမုိင္းေပါင္းခ်ဳပ္စာအုပ္တြင္လည္း ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားေပၚေပါက္လာပံုဒ႑ာရီႏွင့္ဆင္ေသာအေၾကာင္းအရာကိုေတြ႕ရ၏။
ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ၊ ပါတီစည္းရံုးေရးဗဟုိေကာ္မတီဌာနခ်ဳပ္မွ ထုတ္ေ၀သည့္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံတုိင္းရင္းသား ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုစံ (ရွမ္း) စာအုပ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားဆင္းသက္လာပံု ဒ႑ာရီကို ဤသုိ႕ေဖာ္ျပထား၏။
“ ပအုိ၀္း (ေတာင္သူ) တုိ႕၏ မူလဇာတိသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းသထံုခရုိင္ျဖစ္၏။ ပအုိ၀္းတုိ႕၏ ဒ႑ာရီပံုျပင္အရဆုိေသာ္ ပအုိ၀္း လူမ်ဳိးမ်ားသည္ နဂါးႏွင့္ ၀ိဇၨာမ်ဳိးမွဆင္းသက္ခဲ့သည္ဟုဆုိ၏။ ျမတ္စြာဘုရားမပြင့္မီက ယခုသထံုျမသပိတ္ေတာင္ေျခတြင္ ရဟႏၲာတုိ႕သီတင္း သံုးလ်က္ရွိၾကသည္.
ထုိေဒသအနီးတြင္ ေရအုိင္ရွိရာ နဂါးတို႕စံေပ်ာ္ၾကသည္။ တစ္ေန႕တြင္ နဂါးမင္း၏သမီးေတာ္က ေတာင္ေျခရွိရဟႏၲာတုိ႕ကိုဖူးေျမာ္လုိ ပါသည္။ လူ႕ျပည္သုိ႕ သြားခြင့္ျပဳပါရန္ ခမည္းေတာ္နဂါးမင္းႀကီးထံပန္ၾကားေလသည္။ အစတြင္ ခြင့္မျပဳေသာ္လည္း အတန္တန္ပူဆာသျဖင့္ ခြင့္ျပဳလုိက္ေလသည္။
နဂါးမင္းသမီးသည္ လူေယာင္ေဆာင္၍ ရဟႏၲာတုိ႕အားဖူးေျမာ္ၿပီး နဂါးျပည္ကိုျပန္မည့္ဆဲဆဲ ၀ိဇၨာပ်ဳိတစ္ဦးႏွင့္ေတြ႕မိ၍ ၀ိဇၨာပ်ဳိႏွင့္ ခ်စ္ႀကိဳးသြယ္ရာ ဥႀကီးႏွစ္လံုးကိုရခဲ့သည္။ ထုိဥႀကီးႏွစ္လံုးကို ရေသ့တစ္ပါးထံအပ္ႏွံၿပီး နဂါးမင္းသမီးသည္ နဂါးျပည္သုိ႕ျပန္ေလသည္။
ရေသ့ႀကီး ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ထားေသာ ဥႀကီးႏွစ္လံုးမွ လူသားေယာက်္ားေလးတစ္ေယာက္ႏွင့္မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ဖြားျမင္ လာၾကသည္။ ရေသ့ႀကီးက ေကၽြးေမြးျပဳစုခဲ့ရာႀကီးျပင္းလာေသာအခါ သု၀ဏၰဘူမၼိတြင္ အုပ္စုိးေသာမင္းဆက္ျဖစ္လာေလသည္။ ယင္းမင္း ဆက္တို႕မွပအုိ၀္းလူမ်ဳိးျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ ထုိမွတစ္ဖန္ အထက္ေဖာ္ျပပါရာဇ၀င္ေၾကာင့္ ပအုိ၀္းတုိ႕ရွမ္းျပည္ေရာက္သြားၾကသည္ဟုဆုိ သည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ သထံုခရုိင္ကို “ သထံုႀကီး ” ဟုေခၚၿပီး ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းရွိ “ ဆီဆုိင္ ” ကို “ သထံုကေလး ” ဟုေခၚၾကသည္။ ယင္း ေနရာ ႏွစ္ခုတုိ႕တြင္ ပအုိ၀္းမ်ားစြာ ေနထုိင္လ်က္ရွိေနၾကသတဲ့။”
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ေပါက္ဖြားဆင္းသက္လာပံုသည္ ဒ႑ာရီလား၊ တကယ္လားဟူ၍စဥ္းစားစရာပင္ျဖစ္ေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္း သားေပါက္ဖြားလာပံု ဒ႑ာရီသည္ မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ ေစတီေတာ္မ်ားသမုိင္းစာအုပ္မွ အဆုိႏွင့္လည္းဆင္ေန၏။ ဦးေသာ္ဇင္၏ ျမန္မာျပည္ေရာက္ ဗုဒၶဘာသာစာအုပ္မွ ဂ၀ံပတိရဟႏၲာအေၾကာင္းႏွင့္လည္း ဆင္ေန၏။ မြန္တုိ႕သည္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိကထက္ေစာ၍ ေနထုိင္ဖြယ္ ရာရွိသည္ဟု သမုိင္းပညာရွင္မ်ားကဆုိသျဖင့္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ မြန္တုိ႕ႏွင့္ေရာေႏွာေနထုိင္ရာမွ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕၏ ရာဇ၀င္ ကိုမ်ား မီွးေလေရာ့သလားဟူ၍ ေတြးေတာဖြယ္ရာပင္ျဖစ္သည္။
ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ လက္သမားအုပ္၏ “ သထံုဘုရားသမုိင္းႏွင့္ ရန္ကုန္ဘုရားသမုိင္း ” စာအုပ္တြင္ -
“ သု၀ဏၰဘူမၼိ သထံုေဒသသည္ လူေနထူထပ္ေသာေဒသျဖစ္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္က သု၀ဏၰဘူမၼိ သထံုေဒသကိုအုပ္စုိးခဲ့ေသာ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ဘုန္းတန္ခုိးအာဏာႀကီးခဲ့သည္။ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ ဆင္ျဖဴေတာ္ ၃၃ စီးကိုပိုင္ဆုိင္ခဲ့သည္။ သထံုတြင္ ပအုိ၀္းမင္း ဆက္ေပါင္း ၃၈၄ ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ဘုိးဘြားစဥ္ဆက္ကပင္သထံုေဒသကိုတည္ေထာင္ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိေၾကာင့္ ပအုိ၀္းဘုိးဘြားတုိ႕သည္ သထံုေဒသမွ မခြာခ်င္ၾကေပ။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ယေန႕တုိင္ေအာင္သထံုၿမိဳ႕တြင္ ေနထုိင္လ်က္ရွိၾကေပ သည္။ (ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ လက္သမားအုပ္၏ “ သထံုဘုရားသမုိင္းႏွင့္ ရန္ကုန္ဘုရားသမုိင္းစာအုပ္မွေကာက္ႏုတ္ျပန္ဆုိ သည္။)
သုိ႕ေသာ္ ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ သထံုဘုရားသမုိင္းႏွင့္ရန္ကုန္ဘုရားသမုိင္းအဆုိ၊ ေသာသု၀ဏၰပကာသနီက်မ္းအ ဆုိ၊ မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ေစတီေတာ္မ်ားသမုိင္းအဆုိ၊ ျမန္မာျပည္ေရာက္ဗုဒၶဘာသာစာအုပ္အဆုိတုိ႕မွာ အနည္းငယ္ေလာက္သာကြဲျပားမႈရွိသည္ကို ေတြ႕ႏုိင္၏။ မည္သုိ႕ပင္ဆုိေစကာမူ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မိမိတုိ႕၏ ဖခင္မွာ၀ိဇၨာဓုိရ္၊ အမိမွာ နဂါးမဟူ၍ ေဘး၊ ဘုိး၊ ဘီ၊ ဘင္ လက္ထက္မွစ၍ ယေန႕တုိင္ယံုၾကည္ေနၾကေပသည္။
ပအုိ၀္းအစ သထံုက
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ျမန္မာျပည္တြင္းသို႕၀င္ေရာက္လာရာတြင္ မြန္တုိ႕ထက္ ေနာက္က်၏။ သို႕ေသာ္ျမန္မာႏွင့္ရွမ္းတုိ႕ ထက္ေစာေလသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏွင့္ရွမ္းတုိ႕ တုိးခ်ဲ႕၀င္ေရာက္လာမႈေၾကာင့္ ပအုိ၀္းႏွင့္ကရင္တုိ႕သည္ ေတာင္ဘက္သုိ႕တျဖည္း ျဖည္း ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့ၾကၿပီး သထံုတြင္အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ပညာရွင္မ်ားကယူဆၾကေလသည္။
သထံုတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕အေျခခ်ေနထုိင္ေသာအခ်ိန္မွာ ဘီစီ ၉ ရာစုပတ္၀န္းက်င္တြင္ျဖစ္ဖြယ္ရာရွိသည္။ သထံုတြင္ အတည္တက်ေနထုိင္ၿပီး သထံုျပည္ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ဟန္တူေလသည္။ သု၀ဏၰဘုမၼိ သထံုျပည္ကို ပအုိ၀္းမင္းဆက္ေပါင္း ၁၅၈ ဆက္အုပ္စုိး ခဲ့ၿပီး၊ ပအုိ၀္း မြန္ကျပားမင္းဆက္ ၁၈ ဆက္အုပ္စုိးခဲ့သည္။
“ ကကုသန္ဘုရားလက္ထက္တြင္ သူရိနာဂမင္းအုပ္စုိးခဲ့သည္။ မိဖုရားမွာ နာဂ၀ိဇၨာျဖစ္၏။ သူတုိ႕၏ဖခင္မွာ ၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီျဖစ္ၿပီး၊ အမိ မွာ နဂါးမျဖစ္သည္။ သထံုတြင္ၿမိဳ႕ရြာတည္ေထာင္ေနထုိင္ၾကၿပီး၊ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။ သူရိနာဂမင္း၏ မိခင္သည္အသက္ရွည္ၿပီး ၁၇၇ ႏွစ္ေနရသည္။ မင္းဆက္ ၃၈၄ ဆက္ထိတုိင္ခဲ့သည္။
ေကာဏာဂံုဘုရားပြင့္ေတာ္မူေသာအခါ သထံုတြင္ မဟာသာရမင္းအုပ္စုိးခဲ့သည္။ မဟာသာရမင္းသည္ ကႆပျမတ္စြာဘုရားကို ဖူးေျမာ္ခဲ့ရသည္။ မဟာသာရမင္းလက္ထက္တြင္ သု၀ဏၰဘုမၼိ သထံုျပည္၌ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးအစဥ္အဆက္မျပတ္ခဲ့ေပ။ မဟာသာရမင္းမွ စ၍ မင္းဆက္ ၅၇၇ ဆက္အထိအုပ္စုိးခဲ့သည္။ မဟာသာရမင္းသည္ အသက္ ၁၉၉ ႏွစ္ရွည္သည္။ မိဖုရားမွာ မိဥဴျဖစ္၏။ ထုိေနာက္သီဟရာဇာ မင္းဆက္ ၈ ဆက္မွစ၍ သူရိယစႏၵာမင္းဆက္ထိျဖစ္သည္။
ေဂါတမဘုရားလက္ထက္တြင္ သထံုျပည္၌ ပအုိ၀္းမင္းဆက္ ၁၅၈ ဆက္ အုပ္စုိးခဲ့ၿပီး၊ ပအုိ၀္း မြန္ကျပားမင္းဆက္ ၁၈ ဆက္ အုပ္စုိး ခဲ့သည္။
(ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ေရးထားသည့္ သထံုၿမိဳ႕ ေညာင္၀ုိင္းရပ္ ဘုရားဒကာလူႀကီး ဦးျဖဴ၏ “ သထံုႏွင့္ ရန္ကုန္သမုိင္း ” စာအုပ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၆၀-၆၁မွ ေကာက္ႏုတ္ျပန္ဆုိသည္။)
အထက္ပါ အေထာက္အထားကိုၾကည့္လွ်င္ သထံု၌ ဘုရားအစဥ္အဆက္ လက္ထက္ေတာ္တြင္ ပအုိ၀္းမင္းဆက္မ်ားအစဥ္အဆက္ အုပ္စုိးခဲ့သည္ကိုသိႏုိင္ေပသည္။ ထုိ႕ျပင္သထံုတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ မူလဘူတအစ ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ေထာက္ခံေနေပသည္။
သု၀ဏၰဘုမၼိတြင္ သာသနာထြန္းကားစဥ္ ထင္ရွားေသာပအုိ၀္းမင္းဆက္မွာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄ ခုႏွစ္တြင္နန္းတက္ေသာ သူရိယ စႏၵာမင္းျဖစ္ေလသည္။ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ သု၀ဏၰဘုမၼိ သထံုျပည္တြင္ ေရႊစာရံေစတီေတာ္ကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့၏။ လယ္တီဦးလွတင္ ၏ “ ေရႊစာရံဘုရားသမုိင္း ” စာအုပ္တြင္ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ ဘုိးေတာ္အဥၥနမင္းႀကီး ၿဖိဳႂကြင္းသကၠရာဇ္ ၂ ခု၊ တေပါင္းလျပည့္ စေနေန႕တြင္ ဖြားျမင္ၿပီး မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၇ ခု၊ တေပါင္းလဆန္း ၁၅ ရက္၊ စေနေန႕၌လူ႕ျပည္ၿငီး၍ နတ္ထီးစံျမန္းေတာ္မူသည္ဟုဆုိေလသည္။
သူရိယစႏၵာမင္းေနာက္ ၁၅၈ ဆက္ေျမာက္ ဓမၼမာလာမင္းသည္ မြန္မင္းသမီးတစ္ဦးကို မိဖုရားေျမႇာက္သျဖင့္ ေသြးကြဲစျပဳလာသည္ ဟုဆုိသည္။ ဓမၼမာလာမင္းေနာက္ အုပ္စုိးခဲ့ၾကေသာ ပအုိ၀္းမြန္ကျပားမင္းဆက္မ်ားမွာ ေမာင္လွ၊ အသႏၲဳလွ ( ေမာင္လွအစ္မ၏သားေတာ္ )၊ အႆရာဇ၊ ဟတၱိရာဇ၊ သုဒၶိရာဇ၊ ဥပလာဇ၊ မိေလရာဇ၊ ဒြါဒႆရာဇ၊ အရမညရာဇ (အမိပအုိ၀္း၊ အဖ မြန္)၊ မႏုဟာ ( အဖ ပအုိ၀္း-မြန္ကျပား) (အမိ မြန္) စသည္တုိ႕ျဖစ္ေလသည္။
သထံုပ်က္စီးျခင္း
သာသနာသကၠရာဇ္ ၁၆၀၁ ခု၊ ေကာဇသကၠရာဇ္ ၄၁၉ ခုတြင္အေနာ္ရထာ ( အနိရုဒၶ ) မင္းသည္ သထံုျပည္ကို၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ ၿပီး၊ မႏူဟာမင္းကို ေပါကၠံရာမ ပုဂံျပည္သုိ႕ေခၚေဆာင္သြား၏။ ပိဋိကတ္သံုးစံုႏွင့္ က်မ္းဂန္တတ္ဆရာေတာ္မ်ား၊ ပစၥည္းဥစၥာပါမက်န္ ပုဂံျပည္ သို႕ယူေဆာင္ခဲ့၏။
မႏူဟာမင္းကားတန္ခိုးႀကီးသည္ဟု ဆိုေလသည္၊စကားေျပာေသာအခါတြင္လည္း ခံတြင္းမွ အေရာင္မ်ားထြက္ေနသည္ဆို၏။အေနာ္ ရထားမင္းလည္း မႏူဟာမင္းကို ပုဂံျပည္တြင္အက်ဥ္းထားေလသည္၊ မႏူဟာမင္းလည္း “ငါသည္ ၀ိပါက၀ဋ္ေႂကြးေၾကာင့္ ျဖစ္သည္”ဟု ေတြးမိ သျဖင့္ အလွဴဒါနေပးၿပီး သီတင္းသီလေဆာက္တည္ေလသည္၊ ေစတီတစ္ဆူကိုလည္း တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ရာ ေနာင္ေသာဘ၀တြင္ သူတစ္ ပါး၏ ကၽြန္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ၿပီး စည္းစိမ္ခ်မ္းသာရပါလိုေၾကာင္းျဖင့္ ထိုေစတီတြင္ အဓိဌာန္ျပဳ ဆုေတာင္းခဲ့၏။ ထိုေစတီကို မႏူဟာေစတီဟု ေခၚခဲ့၏၊ ပုဂံေညာင္ဦးၿမိဳ႔နယ္ ျမင္းကပါရြာတြင္ မႏုဟာေစတီကို ယေန႔တိုင္ဖူးေျမာ္ႏိုင္ေပေသးသည္၊ ေစတီတြင္းရွိ ဘုရားကို က်ပ္က်ပ္တည္း တည္းတည္ထားခဲ့ရာ မိမိမည္မွ် က်ဥ္းက်ပ္စြာေနခဲ့ရေၾကာင္းကို ေနာင္လာေနာက္သားအားသိေစလိုဟန္တူ၏။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ပအုိ၀္းမင္း ဆက္ ကြယ္ခဲ့သည္ဟုဆုိေလသည္။
ဦးကုလား မဟာရာဇ၀င္ႀကီး၊ ပထမအုပ္ (စာမ်က္ႏွာ ၁၈) တြင္ ဤသို႕ေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
သု၀ဏၰဘုမၼိတုိင္းအပါအ၀င္ သထံုျပည္တြင္ ေရွးမင္းဆက္ေပါင္း ၁၅၀ အနက္ ၁၄၇ ဆက္ကား ပအုိ၀္းမင္းဆက္ျဖစ္ၿပီး သံုးဆက္သာ လွ်င္ မြန္မင္းမ်ားျဖစ္သည္။ စာေပပရပုိက္မ်ားအရ၊ ပအုိ၀္းမ်ားေနထုိင္ခဲ့ေသာ သထံုျပည္ကိုအုပ္စုိးေသာ မႏုဟာမင္းလက္ထက္၌ ဗုဒၶသာသနာ အေရာင္အေတာ္ပင္ထြန္းေျပာင္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္ဟုဆုိသည္။ ထုိမႏူဟာမင္းမွာ ပအုိ၀္းမင္းဆက္ျဖစ္သည္ဟုဆုိသည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္သထံု ျပည္တြင္ ဗုဒၶ၏ပရိယတၱိ၊ ပိဋကတ္သံုးပံုရိွေၾကာင္း ရွင္အရဟံမွတစ္ဆင့္ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ရထားမင္း ၾကားသိေတာ္မူသျဖင့္ ပုဂံျပည္တြင္ လည္း သာသနာအစ္အမွန္ေရာင္၀ါထြန္းေစလုိေသာေၾကာင့္ လူလႊတ္၍ပိဋိကတ္သံုးပံုကို ပင့္ေဆာင္ေစရာ မႏုဟာမင္းက ျငင္းဆန္သျဖင့္သထံု ျပည္သို႕ စစ္ခ်ီတုိက္ခုိက္ေတာ္မူသည္။
အေနာ္ရထာမင္း သထံုျပည္ကိုေအာင္ႏုိင္ေတာ္မူ၍ မင္းအဆက္ဆက္ကိုးကြယ္ေသာ ရတနာပန္းေကာင္းျဖင့္ထားေသာ ေမြေတာ္ ျမတ္ကိုလည္းေကာင္း၊ အစံုသံုးဆယ္ရွိေသာ ပိဋကတ္ေတာ္ကိုလည္းေကာင္း ဆင္ေတာ္ ၃၂ စီးေပၚတြင္တင္ေဆာင္ယူေတာ္မူ၏။ သထံုျပည္ ကို အေနာ္ရထာမင္းသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ေအးခ်မ္းရာေဒသမ်ားကိုရွာေဖြၾကသည္။
ပုဂံမပ်က္မီ ျမန္မာသမုိင္းစာအုပ္တြင္ “ မႏူဟာေက်ာက္စာဟုေခၚေသာ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္၌ မႏုဟာဘုရင္သည္ အနိစၥေရာက္ သည့္ အခ်ိန္အထိ ပုဂံတြင္သံု႕ပန္းအျဖစ္ေနခဲ့ရေၾကာင္း ယင္း၏အဆက္အႏြယ္မ်ားမွာလည္း ပုဂံ၌ပင္ဆက္လက္ေနထိုင္သြားခဲ့ေၾကာင္း ” ေဖာ္ျပထားသည္။ ထုိေၾကာင့္ မႏူဟာႏွင့္အတူပါသြားေသာ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတို႕သည္ ပုဂံသုိ႕ေရာက္ရွိေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆုိႏုိင္ေပ သည္။
ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းသုိ႕ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း
သထံုကိုအေနာ္ရထာ တုိက္ခုိက္ေအာင္ျမင္၍ မႏုဟာမင္းကိုဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ သထံုတြင္အုပ္ခ်ဳပ္သူကင္းမဲ့ လ်က္ရွိ၏။ သထံုျပည္ႀကီးမွာလည္း၀ါးအစည္းေျပသကဲ့သုိ႕ရွိေန၏။ သထံုျပည္တြင္ေနထုိင္လ်က္ရွိေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ကလည္း မိမိတုိ႕အႏွစ္ႏွစ္အလလေနထိုင္ခဲ့ေသာ ထီးနန္းလည္းက်ဆံုးၿပီ၊ သာသနာလည္းကြယ္ပၿပီ၊ အားကိုးရာမဲ့ၿပီဟုဆုိလ်က္ သထံုျပည္မွအုပ္စုကိုးစု ခြဲ၍ စြန္႕ခြာထြက္လာၾကသည္။
အုပ္စုတစ္စုမွာ “ ေမာ္ေထာေဖာ ” ေခၚ စာေဟာဆရာႀကီးကဦးေဆာင္၍ ပခုကၠဴအေနာက္ဘက္တြင္ ေနရာသစ္အျဖစ္ေျပာင္းေရႊ႕ေန ထုိင္သည္ဟုဆုိေလသည္။ ယင္းတုိ႕မွာ “ ေတာင္သား ” လူမ်ဳိးမ်ားအျဖစ္ ယေန႕တုိင္ထင္ရွားေနေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕ကေတာင္သားလူမ်ဳိးမ်ား သည္ မိမိတုိ႕ႏွင့္တစ္ႏြယ္တည္းဟုယူဆေနၾကသည္။ က်န္အုပ္စုရွစ္စုအနက္ စစ္ေတာင္ျမစ္၀ွမ္းအထက္ပိုင္းႏွင့္ ရွမ္းကုန္ျပင္ျမင့္သုိ႕ေရာက္ရွိ လာေသာအုပ္စုမွာ သံုးစုထက္မနည္းဟုယူဆရေလသည္။ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ယေန႕တုိင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ရွိၾကသည္။ စာေဟာဆရာ “ ေမာ္ေတာဖာ ” က ၫႊန္ျပသျဖင့္ ရွမ္းျပည္နယ္စပ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ထုိင္းနယ္စပ္တြင္လည္းေကာင္းေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆုိသည္။
ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕၊ ဘ႑ာေငြတုိက္ အမတ္ေထာက္ ဦးၿငိမ္းေရးသားေသာ ေညာင္ေရႊနယ္သမုိင္းႏွင့္ ေစာ္ဘြားႀကီးဆာေစာေမာင္၏ အတၳဳပၸတၱိတြင္ -
“ ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္အတြင္းသုိ႕ေရာက္ရွိေနသည္မွာ သထံုမႏူဟာမင္းကိုအေနာ္ရထာမင္းေစာတုိက္ခုိက္ ဖ်က္ ဆီး စဥ္ကာလက နယ္ပယ္နီးစပ္ျဖစ္၍ လာေရာက္ေနထုိင္ၾကသည္အစျဖစ္ေၾကာင္း ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ ထုိ႕ျပင္ အင္းေလးဟဲယာရြာမ ေက်ာင္းနီေက်ာင္းတုိက္ဂိုဏ္းအုပ္ဆရာေတာ္ႀကီးဦးေသာဘိတ၏ “ အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားသမုိင္းႏွင့္ ရွမ္းျပည္ ရာဇ၀င္အက်ဥ္းခ်ဳပ္ (စာမ်က္ႏွာ ၉၅) တြင္ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္ အတြင္းသို႕လာေရာက္ေနထုိင္ၾကသည္မွာ သု၀ဏၰဘု မၼိသထံု မႏူဟာမင္းျမတ္ကို ပုဂံအေနာ္ရထား မင္းေစာက တုိက္ခုိက္၍ မႏူဟာဘုရင္မင္းျမတ္စစ္ရံႈးေသာအခါ (ေတာင္သူ) ေတာခလာေသာ ေၾကာင့္ ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕ အႏြဲ႕အျပားျပန္႕ပြား၍ကေမၺာဇတြင္ေနထုိင္ၾကကုန္၏။ ” ဟုေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရေသး၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ေတာင္သူေခၚ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ သထံုျပည္မွထြက္ခြာလာရာတြင္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းတြင္ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္းသိႏုိင္ ေပသည္။
သထံုျပည္မွ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္းသို႕ သာသနာသကၠရာဇ္ ၁၆၀၆ ခု၊ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၂၄ ခုတြင္ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့ၾကသည္။ ရွမ္းကုန္ျပင္ျမင့္သုိ႕ေရာက္လာသူမ်ားအနက္ မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္တုိ႕သည္ “ လြယ္စန္းရြာ ” သို႕ေရာက္ရွိသြားၾက၏။ အခ်ဳိ႕ သည္ ပေလာင္နယ္သုိ႕လည္းေကာင္း၊ ရေသ့မ်ဳိးတုိ႕သည္ဟုိပုန္းၿမိဳ႕နယ္ “ ေစာင္းအြန္ရြာ ” သို႕လည္းေကာင္းေရာက္ရွိသြားၾက၏။ ေစာင္းအြန္ ရြာတြင္ ရေသ့တုိ႕ေနထုိင္ခဲ့ေသာဂူမ်ားယေန႕တုိင္ရွိေနေသး၏။
သထံုျပည္မွ အတူတူထြက္ခြာလာၾကေသာ္လည္း ရွမ္းကုန္ျပင္ျမင့္သုိ႕ေရာက္ေသာအခါ တစ္အုပ္စုစီေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ “ လြယ္စန္း” ရြာသို႕ေရာက္ေသာအခါ မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္တုိ႕သည္ လြယ္စန္း၌ေျမၾသဇာမေကာင္းမြန္သျဖင့္ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာေဒသကို ေရႊ႕ေျပာင္းရွာေဖြ ၾကျပန္ရာ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕သို႕ေရာက္ရွိလာၾက၏။ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕၌ေျမၾသဇာေကာင္းမြန္သျဖင့္ မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္တုိ႕အနက္ ခြန္ေမာင္သာႏွင့္ ခြန္ေမာင္ႏုိင္ ဦးစီးၿပီး ၎ေဒသတြင္အတည္တက်ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ သထံုျပည္ကိုသတိရေစျခင္းငွာ သထံုၿမိဳ႕ ေရႊစာရံဘုရားအနီးမွယူေဆာင္ခဲ့ေသာ ေျမကိုးထမ္းႏွင့္ ေရကိုးထမ္းသယ္ယူေလာင္းခ်၍ “ သထံုေလး ” ေခၚ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ၾကေလသည္။
(Shan State and Karenni List of Chiefs and Leading Families) စာအုပ္တြင္ -
“ သထံု ” သည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ေနထုိင္ၾကေသာ ေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားက ၁၇၈၁ ခုႏွစ္တြင္ လာေရာက္ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ျပည္နယ္မ်ားမေပၚခင္ကပင္ ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႕ေသာ္ယခုအခါတြင္ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ လူဦးေရအားျဖင့္ အေတာ္မ်ားေနေလၿပီ။ ယခုအခါ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ သထံု(ဆီဆုိင္) သည္ ေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ား၏ အေျခစုိက္ေနထုိင္ရာ ေဒသျဖစ္ေနေလၿပီ။
သထံုကို ပထမဦးဆံုးအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အႀကီးအကဲမွာ ခြန္စမူျဖစ္သည္။ ခြန္စမူသည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ သထံုဇာတိျဖစ္၏။ ခြန္စမူသည္ အေျမာ္အျမင္ရွိသူျဖစ္ၿပီး ေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားကို ဦးေဆာင္ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့သည္။ ၁၇၈၁ ခုႏွစ္တြင္သထံုေဒသ၌ ရြာတစ္ရြာ တည္ေထာင္၍ အေျခစုိက္ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ခြန္စမူလက္ထက္တြင္ သထံုေဒသကို သူကိုယ္တုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး သထံုအမည္ (ရွမ္းသထံု) ကို ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ အမိန္႕ျဖင့္ေပးခဲ့သည္။ ခြန္စမူမ်ဳိးဆက္သည္ သထံုနယ္ကို ၁၈၃၉ ခုႏွစ္အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ထုိ႕ေနာက္ခြန္ေက်ာ္ေလးက ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ခြန္ေက်ာ္ေလး၏ ေျမးျဖစ္သူ ခြန္ေလာလုပ္ႀကံခံရသည္။ လူသတ္သမားကို သူ၏ဦးေလးျဖစ္သူ ခြန္ေမာင္ကလက္ရဖမ္းဆီးခဲ့သည္ ဟုေဖာ္ျပထားေလသည္။
ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ဟု ယေန႕တုိင္ေခၚေ၀ၚေနျခင္းမွာ ထုိေဒသတြင္ သစ္ေစးပင္ရွိ၏။ သစ္ေစးပင္ကို ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕က “ သီးပင္ ” ဟုေခၚသည္။ ထုိသစ္ေစးပင္တြင္ အေပါက္ရွိ၏။ ထုိသစ္ေစးပင္၏ အေပါက္တြင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာတစ္လံုးကိုေတြ႕၏။ ေက်ာက္မ်က္ရတ နာကို ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕က “ သိင္ ” ဟုေခၚသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ထုိေဒသကုိ “ သိသိင္ ” (သစ္ေစးပင္ထဲတြင္ေက်ာက္မ်က္ရတနာကို ေတြ႕ေသာၿမိဳ႕) ဟုေခၚ၏။ သစ္ေစးပင္ထဲတြင္ေတြ႕ရွိေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာကို ဌာပနာၿပီးေစတီတစ္ဆူကိုတည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည္။ ထုိေဒသကို “ သိသိင္ ” ဟုေခၚတြင္ၿပီး အတည္တက်ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ (သ) ကို ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕က (စ) ဟုဖတ္၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ သိသိင္ (စိစုိင္) ဟုေခၚရာမွ ေနာင္ေသာအခါတြင္ ဆီဆုိင္ဟူ၍ ျဖစ္လာေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕က ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ကို “ သထံုေပ ” (သထံုကေလး) ဟုေခၚၿပီး ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ရွိေသာ သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုျပည္ကိုမူ “ သထံုတန္ ” (သထံုႀကီး) ဟု ယေန႕တုိင္ေခၚေ၀ၚေန ၾကသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္းသို႕ပုဂံေခတ္လယ္ေလာက္တြင္ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္ခဲ့ဟန္တူ၏။ ယခုအခါရွမ္း ျပည္နယ္တြင္ ဒုတိယလူဦးေရအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္စြာေနထုိင္ဆက္ဆံခဲ့၏။ “ တမူးရလုိ႕ တပဲလွဴ၊ ဒုိ႕ရွမ္းေတာင္သူ ( ပအုိ၀္း) တူႏုိင္ရုိးလား ” ဟုပင္ သံခ်ပ္ထုိးသီဆုိခဲ့ၾကသည္။ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားႏွင့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားကိုလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး တည္းသဖြယ္ ေပါင္းစပ္၍ “ ရွမ္းပအုိ၀္း” လူမ်ဳိးဟုပင္ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲလာခဲ့ၾကသည္။
ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္ျခင္း
သထံုကေလးေခၚ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ကို ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတည္ေထာင္သည့္အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍၊ တစ္ခါကဆီဆုိင္ၿမိဳ႕စားျဖစ္ခဲ့ ေသာ စ၀္ခြန္ၾကည္၏မွတ္တမ္းမွေဖာ္ျပလုိပါသည္။
ရွမ္းဘာသာျဖင့္ “ ဆထံုး ” ေခၚ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ “ သထံု ” မည္ေသာဤသထံုသည္ျမန္မာျပည္တနသၤာရီသထံုမွ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕ သည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ရွိ သထံုျပည္ပ်က္စီးၿပီးေနာက္ လာေရာက္ေနထုိင္ၾကေသာ ပထမရပ္ကြက္ျဖစ္သည္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္မွ သထံု ျပည္ကိုအေနာ္ရထာ မင္းေစာတုိက္၍ ပ်က္စီးၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္းမည္မွ်ၾကမွလာေရာက္ေနထုိင္သည္ကိုကား မွတ္တမ္းမ်ားမရွိေတာ့သည္ျဖစ္ ၍ မသိေတာ့ေခ်။
ျမန္မာျပည္ သထံုမွလာေရာက္၍ ေရွးဦးစြာပအုိ၀္းတုိ႕ ေနထုိင္ၾကေသာ ကရင္ဘာသာျဖင့္ “ ဆရီေဒါ့ ” ေခၚ၊ ယခုလြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕မွ ေျမာက္ ယခု သထံု (ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕)ႏွင့္ ဘန္းယဥ္နယ္စပ္ထိႏွင့္ တစ္ဘက္ေခ်ာင္းမွ အေရွ႕ေမာက္မယ္နယ္ရွိ တထူးႀကီးအေနာက္ဘက္ ေတာင္တန္းအတြင္းရွိ ဧရိယာရပ္ကြက္သည္ ထုိအခါ၌ကရင္နီႏွင့္ ရွမ္းတုိ႕၏စပ္ၾကားရွိ ကရင္ႏွင့္ရွမ္းတုိ႕ႏွစ္ဦးစလံုး လံုၿခံဳစြာ မေနႏုိင္ေသာေျမ ကြက္ျဖစ္ဟန္တူေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ ရွမ္းႏွင့္ကရင္တုိ႕လံုၿခံဳစြာ မေန၀ံ့ေသာေျမကြက္ပမာရွိေသာ ရပ္ကြက္တြင္ ပအုိ၀္းမ်ား လာေရာက္ေနထုိင္သည့္အခါ က်မွသာလွ်င္ ၎လူမ်ဳိးႏွစ္မ်ဳိးတုိ႕သည္ ခါတုိင္းထက္ တုိက္ခုိက္ၾကျခင္းနည္းပါးသြားေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။
ထုိအခါယြန္းရွမ္းမ်ားသည္ ဤသထံု (ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕) မည္ေသာ ေဒသတုိ႕ကို အုပ္စုိးလႊမ္းမုိးလ်က္ရွိသည္ျဖစ္၍ျမန္မာပုိင္မ်ားမဟုတ္ ေသးေခ်။ ေအာက္ျမန္မာျပည္သထံုသို႕ ျမန္မာမင္းမ်ား ေရာက္ရွိသည့္အခါတုိင္းရင္းသားျဖစ္ေသာလူမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္းကို စစ္ေဆးေမးျမန္း လွ်င္ မရွိေတာ့ေၾကာင္းသိရွိ၍ ယြန္းရွမ္းပိုင္ျဖစ္ေသာ ဤသထံုမမည္ေသးသည့္ ဤရပ္ကြက္သို႕ လူမ်ားေစလႊတ္ေခၚေဆာင္ေစသည္။ အေၾကာင္းမသင့္ၾကသျဖင့္ အေခၚလႊတ္ေသာ မင္းေစတုိ႕အားလက္ေဆာင္မ်ားေပးၿပီး “ မေတြ႕ဘူး ” ဟုသာျမန္မာဘုရင္ကိုေလွ်ာက္ၾကားၾက ရန္မွာၾကားၿပီး လြတ္လပ္စြာေနထုိင္ခဲ့ေလသည္။
ထုိသုိ႕ျမန္မာမင္းေစႏွင့္ ေတာင္သူလူႀကီးမ်ားတုိ႕ ေတြ႕ဆံုစကားေျပာၾက၍ “ မေတြ႕ဘူး ” ဟုေျပာရန္ မွာၾကားေသာ ေနရာကိုယခု သထံုနယ္အတြင္း ဆီဆုိင္အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ရွိ “ ေတြ႕ပု ” ဆုိေသာေနရာသည္ အထင္အရွားရွိပါသည္။ ကာလေရႊ႕ေလ်ာလာ၍ ၎ျမန္မာ အေခၚမွ ပအုိ၀္းအေခၚသို႕ တစ္စတစ္စသက္ေျပာင္းလာျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း “ ေတြ႕ဘူး ” ဆုိေသာစကားသည္ “ ေတြ႕ပု ” ျဖစ္လာ သည္။
ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၄၃ ခုႏွစ္ ေရာက္မွသာလွ်င္ျမန္မာမ်ားႏွင့္ ပအုိ၀္းတုိ႕ေဆြ႕ဆံုၾကသည္မွ အက်ဳိးအေၾကာင္းစိစစ္ေမးျမန္းၿပီးလွ်င္ “သထံု” မည္ေသာ အမည္နာမကိုရရွိေလသည္။ ျမန္မာမ်ားႏွင့္ ပအုိ၀္းမ်ားေတြ႕ဆံုၾကသည္မွာ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၃ ခုႏွစ္ထက္ေစာဟန္တူသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ျမန္မာမင္းတုိ႕ ယုိးဒယား (ထုိင္း) ကိုခ်ီတက္တုိက္ခုိက္သည္တြင္ တစ္စတစ္စႏွိမ္နင္းၿပီး၊ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ယိုးဒယား ျပည္သို႕ သြားလာဆက္ဆံၾကသည္မွ အစျပဳ၍ေတာင္သူတုိ႕၏ အေၾကာင္းသည္ ေပၚလြင္လာၿပီး ၁၁၄၃ ခု၊ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္က် ေရာက္မွ “ သထံု ” ဟုအမည္ေပး၍ ပထမဦးစြာအသိအမွတ္ျပဳခံရသူသည္လည္း၊ “ ခြန္စံဦး ” အမည္ကိုခံယူေလသည္။ ခြန္မွာ “ မင္း ” ဟု အဓိပၸာယ္ရ၏။ ခြန္စံဦးအမည္၏အဓိပၸာယ္သည္ ဦးဦးဖ်ားဖ်ား သထံုမည္ေသာရပ္ကြက္နယ္ပယ္ကို စိုးစံျမန္းေသာမင္းဟူ၍ အဓိပၸာယ္ေပါက္ ေလသည္။
ခြန္အုိးသည္ ထုိအခါ၌ သီေပါဘုရင္က ခန္႕အပ္ေသာၿမိဳ႕စားရာထူးကိုရရွိၿပီးျဖစ္သည္။ ခြန္အုိးသည္ ၁၈၉၆ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၂၂ ရက္ေန႕တြင္ အနိစၥေရာက္၍၊ ၎၏သားခြန္ေလာဆက္လက္၍ နယ္ကိုဖြားစားသည္။ ခြန္ေလာၿပီးေနာက္ ခြန္ေလာညီ ခြန္စိန္းဆက္ခံဖြားေစ သည္။ ခြန္စိန္းသည္ စုန္းမမ်ားကိုသတ္ျဖတ္ၿပီး အိႏိၵယတုိင္းသားကုလားတုိ႕ကို ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းသည့္အတြက္ ၿမိဳ႕စားရာထူးမွ ႏုတ္ပယ္ျခင္းခံ ရၿပီး၊ ခြန္စိန္း၏သား၊ ခြန္ၾကည္က ၁၉၂၉ ခု၊ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႕တြင္ သထံုနယ္ကို ဆက္ခံေလသည္ ဟုေရးသားခဲ့ေပသည္။
စ၀္ခြန္ၾကည္၏ မွတ္တမ္းအရမူ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္သထံုမွေန၍ ရွမ္းျပည္သုိ႕ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္လာခဲ့ ၾကသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းထင္ရွားေလသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အေနာ္ရထာမင္းေစာတုိက္သျဖင့္၊ သထံု ျပည္ပ်က္ေသာအခါ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းသို႕ အေျခခ်ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ခဲ့ၾကၿပီး၊ သထံုကေလးေခၚ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆရန္ရွိေပသည္။
သထံုကေလးေခၚ ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အႀကီးအကဲမ်ားဆယ္ႏွစ္ ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ သူတုိ႕သည္ ပအုိ၀္းစစ္စစ္မ်ားျဖစ္ၾက၏။ ၎တုိ႕မွာ -
(၁) ခြန္ေမာင္ခ်ဳံ (၇) ခြန္ကံုရ
(၂) ခြန္ေမာင္ျဖဴ (၈) ခြန္အုိး
(၃) ခြန္ေမာင္သာ (၉) ခြန္ေလာ
(၄) ခြန္ေမာင္ႏုိင္ (၁၀) ခြန္စိန္း
(၅) ခြန္ေမာင္ထုိင္ (၁၁) ခြန္ၾကည္
(၆) ခြန္ပထီ (၁၂) ခြန္ျပာ တုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ အခ်ဳိ႕က ဤသို႕ယူဆေျပာဆုိၾကသည္။
သထံုပ်က္စီးသြားေသာအခါ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မႏူဟာမင္း၏ေျမးမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ခြန္ေမာင္ႏုိင္ႏွင့္ ခြန္ေမာင္သာ ညီအစ္ကုိတုိ႕၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ရွမ္းျပည္နယ္တက္လာ၏။ ယခုအခါ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ရွမ္းျပည္နယ္သို႕ေရာက္ရွိခဲ့သည္မွ ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀ ေက်ာ္ေပၿပီ။ အစ္ကုိျဖစ္သူ ခြန္ေမာင္သာသည္ သကၠရာဇ္ ၄၂၀ တြင္ “ လြယ္ပြတ္ ” ရြာကိုတည္၏။ ခြန္ေမာင္သာသည္ သထံုျပည္မွ ယူလာသည့္ ေရတစ္မႈတ္ႏွင့္ ျပာတစ္ဆုပ္ကုိ လြယ္ပြတ္ရြာတြင္ ဌာပနာသည္ဟုဆုိ၏။
ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕မွာ အႀကီးႏွင့္အငယ္ရွိ၏။ ယခုဆီဆုိင္ၿမိ႕မွာ ဆီဆုိင္ငယ္ျဖစ္၏။ ဆီဆုိင္ႀကီးမွာ ယခုဆီဆုိင္ၿမိဳ႕၏အေရွ႕ဘက္ ၂ မုိင္အကြာ တြင္ရွိ၏။ ဆီဆုိင္ႀကီကိုယခုအခါ “ ၀ါးေတာရြာ ” ဟုေခၚ၏။ ဆီဆိုင္ငယ္ “ (ယခုဆီဆုိင္ၿမိဳ႕)” ကို သကၠရာဇ္ ၄၅၈ ခုတြင္တည္၏။
ဆီဆုိင္ဟုေခၚရျခင္းအေၾကာင္းမွာ -
မဏိစည္သူမင္း တုိင္းခန္းလွည့္လည္ရာတြင္ ဆီဆုိင္နယ္သို႕ေရာက္ရာ နမ္းကပ္ရြာတြင္ စခန္းခ်၏။ နမ္းကပ္ရြာတြင္ထူးဆန္းေသာ ၾကက္ဖတစ္ေကာင္ရွိ၏။ ထုိၾကက္ဖတြန္လွ်င္ မုိးႀကီးရြာ၏။ မုိးခ်ဳန္း၏။ မုိးႀကိဳးပစ္၏။ ေလတုိက္၏။ ၾကက္ဖပိုင္ရွင္သည္ မိမိၾကက္ဖမွာ ထူးဆန္း လြန္းသျဖင့္ မဏိစည္သူမင္းကိုဆက္ၿပီး အက်ဳိးအေၾကာင္းေလွ်ာက္၏။
မဏိစည္သူမင္းသည္ အေၾကာင္းစံုသိၿပီးေသာအခါ ထုိၾကက္ဖကို ဟင္းလ်ာအျဖစ္စီမံရန္ ေက်းကၽြန္တို႕အားေစလုိက္သည္။ ၾကက္္ဖ ၏ေျခေထာက္မွ အတက္ကိုမူသိမ္းထားေစ၏။ ေက်းကၽြန္တုိ႕သည္ ၾကက္ဖကိုသတ္ၿပီးေသာအခါ မဏိစည္သူမင္းသည္ ေက်းကၽြန္တုိ႕ၾကက္ဖ သတ္သည့္ေနရာကို သြားၾကည့္ေတာ္မူ၏။ ထုိေနရာသို႕ေရာက္ေသာအခါ ၾကက္ေမႊးႏုတ္ရာတြင္ ဆြတ္သည့္ေရေႏြးရွိေနေသးသည္။ မဏိစည္ သူမင္းသည္ ထုိေရေႏြကို ေျမေပၚသို႕သြန္လုိက္ၿပီး “ ငါသြန္လုိက္ေသာေရပူသည္ ေရပူသာျပန္ထြက္ေစ ” ဟု အဓိဌာန္ျပဳ၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ထုိ ေနရာတြင္ယေန႕တုိင္ ေရပူစမ္းရွိေနျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆုိစမွတ္ျပဳၾကသည္။
မဏိစည္သူမင္းသည္ ေက်းကၽြန္တုိ႕ခ်က္ျပဳတ္ေပးသည့္ ၾကက္သားဟင္းလ်ာကို ေရပူစမ္းႏွင့္ တစ္မုိင္ခန္႕ေ၀းသည့္ေနရာတြင္ ပြဲေတာ္တည္ရာ ဟင္းခတ္ရာ၌ ဟင္းဖိတ္သြား၏။ ထုိေနရာကို ယေန႕တုိင္ “ ၀မ္ၾကတ္ ” ဟုေခၚသည္။ ဟင္းဖိတ္သည့္ေနရာဟု အဓိပၸာယ္ရ ၏။ ေက်းကၽြန္တုိ႕သည္ ၾကက္သားဟင္းထည့္သည့္ ပန္းကန္ကိုအေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႕ လႊင့္ပစ္လုိက္၏။ ပန္းကန္ကြဲသြားရာ ထုိေနရာကို “၀မ္ တက္ရြာ” ဟုေခၚ၏။ ယခုအခါ ရြာမရွိေတာ့ေပ။
မဏိစည္သူမင္းသည္ နမ္းကပ္ရြာတြင္ ေရႊတဂူဘုရားကိုတည္ထားေတာ္မူခဲ့၏။ အျပန္တြင္ ေရႊတဂူဘုရား၏အေရွ႕ေျမာက္တြင္ ထူးဆန္းသည့္ၾကက္ဖ၏ ေျခေထာက္ယူထားေသာ ၾကက္အတက္ကို ခ်ိန္ၾကည့္ေတာ္မူသည္။ ထုိေနရာကို “ ဆန္းသိင္ ” ဟုေခၚ၏။ ၾကက္အ တက္ကိုခ်ိန္ၿပီးေနာက္ အေရွ႕ေျမာက္အရပ္သုိ႕ တုိင္းခန္းလွည့္လည္လာရာ ေက်ာက္ႏွင့္တူသည့္ ၾကက္ဖ၏အတက္ကိုေသြးၾကည့္သည္။ ထုိေနရာကို “ဆီသိင္” ဟုေခၚ၏။။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ယခုဆီဆုိင္ၿမိဳ႕မွာ “ ဆီသိင္ ” မွေရြ႕ေလ်ာသည္ဟု သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားထံမွ မွတ္သားခဲ့ရဖူးပါ သည္။
ေတာင္သူမွပအုိ၀္းသို႕
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ သထံုျပည္မွေန၍ ထြက္ခြာလာရာတြင္ ေတာင္အရပ္မွ ေျမာက္အရပ္သုိ႕ ထြက္ခြာလာျခင္းျဖစ္၍ အျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားက ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ကို “ေတာင္သူ” ပအုိ၀္းဘာသာစကားႏွင့္ “ေတာင္စု” အသံထြက္၏။ အဓိပၸာယ္မွာ ရုိးသားျခင္း၊ လူရိုးလူေျဖာင့္၊ ရုိးသားေျဖာင့္မွန္သူဟူ၍ျဖစ္သည္။ ယင္းကို ျမန္မာက “ ေတာင္သူ ” ဟု “ သ ” သံႏွင့္ အသံထြက္လုိက္ေသာ ေၾကာင့္ ေတာင္သူယာခုတ္၊ ေတာင္သား၊ ေတာင္သူဆုိသည့္အဓိပၸာယ္မ်ဳိးျဖစ္လာသည္။ ပအုိ၀္းဘာသာႏွင့္ “ ပေပယုိ ေတာင္စုမွေတာင္စူ ” ဟုေျပာလုိက္သည့္အခါ “ ဒီေကာင္ေလး ရုိးမွရုိး ” ဟူေသာ အဓိပၸာယ္မ်ဳိးျဖင့္ ေရွးျမန္မာမ်ားက ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ကို ေတာင္စူ (လူရုိး) ရုိးသားေျဖာင့္မတ္သူဟု ဆုိလုိေသာ္လည္း “သ” သံေၾကာင့္ အဓိပၸာယ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္သြားေလသည္။
ပအုိ၀္းတို္င္းရင္းသားတုိ႕သည္ မိမိတုိ႕ကိုယ္ကို ပအုိ၀္းဟုေခၚေ၀ၚၾကျခင္းမွာ ယခုမွသာမဟုတ္ဘဲ လူမ်ဳိးေပၚေပါက္လာစကတည္းက ေခၚဆုိခဲ့ၾကဟန္တူေပသည္။ ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ေရးထားေသာ သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္းတြင္ ပအုိ၀္းကို “ပအူ၊ ပအုိ၊ ေတာင္သူ ” ဟူ၍ေဖာ္ျပ ထားေလသည္။
ဦးဘသန္း ျမန္မာရာဇ၀င္ (စာမ်က္ႏွာ ၂၃) တြင္ ဆာဂၽြန္ဂ်ာဒင္း၏ အလုိအရ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕ ၿမိဳ႕ျပတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ရွိႏွင့္ၿပီး ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕ကိုႏွင္ထုတ္ရသည္။ သထံုၿမိဳ႕ကား ယခုအခါ ေတာင္သူလူမ်ဳိးတုိ႕၏ အခ်က္အခ်ာျဖစ္သည္။ သထံုေရႊစာရံဘုရားႀကီးသ မုိင္းတြင္ သထံု၌ေတာင္သူပအူလူမ်ဳိး မင္းမ်ားစုိးစံေၾကာင္းႏွင္ ့ဆုိသည္” ဟု ေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ေစတီေတာ္သမုိင္း ေပါင္းခ်ဳပ္တြင္ထည္း သထံုတြင္ျခင္း၏ အေၾကာင္းကား ယခင္သု၀ဏၰဘုမၼိျပည္ဘြဲ႕အမည္မျဖစ္မီက ျပည္ေစာင့္နတ္၊ ၿမိဳ႕ေစာင့္နတ္ဟုရွိ၏။ တန္ခုိးဣဒၶိပါတ္ မႀကီးက်ယ္ေသး၊ သာမညသာရွိေသးသည္။ ေနာက္၎သု၀ဏၰဘုမၼိျပည္/တည္ ေထာင္ျဖစ္ပြား စည္ကားသာယာရွိၿပီးမွ ေရွးကထက္ သာလြန္၍ျပည္ေစာင့္နတ္ၿမိဳ႕ေစာင့္နတ္ဟု ျပည္သူျပည္သားမြန္လူမ်ဳိး၊ ပအူလူမ်ဳိးတုိ႕ အလြန္လုိလား အားစုိက္ၾကကုန္၏ ဟုေဖာ္ျပထားေလသည္။
သကၠရာဇ္ ၅၈၅ ခုႏွစ္ထုိး ေလးမ်က္ႏွာဘုရားေက်ာက္စာေခၚ မင္းနႏၲသူေက်ာက္စာ ေၾကာင္းေရ ၄၃ တြင္လည္း “ ပအုိ၀္း ” ဟူေသာ စကားကို ေတြ႕ရွိရ၏။ ဦးဘသန္းျမန္မာရာဇ၀င္ႏွင့္၊ မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ေစတီေတာ္သမုိင္းေပါင္းခ်ဳပ္တြင္လည္း “ ပအူ၊ ပအုိ၊ ေတာင္သူ ” ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားကို ေရွးကပင္ “ ပအူ” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ ပအုိ၀္ ” ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚခဲ့ၾကေပ သည္။
အခ်ဳိ႔ကလည္း ေတာင္သူဆိုသည္မွာ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္စားေသာက္သူကို ေခၚေၾကာင္းျဖင့္လည္း ဆိုၾကပါသည္၊ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ သုေတသီမ်ားက ေတာင္ေပၚတြင္ေနေသာ ကရင္တစ္မ်ဳိးျဖစ္၍ေတာင္သူဟုေခၚေၾကာင္းျဖင့္ ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾကသည္။ဥပမာအားျဖင့္ ကရင္နီ တို႔သည္ ကရင္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ္လည္း“ကယား”ဟု ေခၚသကဲ့သို႔ ေတာင္သူမွာလည္း ေတာင္ေပၚတြင္ေနေသာကရင္တစ္မ်ဳိးျဖစ္၍“ေတာင္သူ” ဟုေခၚေၾကာင္းျဖင့္ဆိုၾကသည္။
အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားကလည္း ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားမ်ားကို “ေတာင္သူ”ဟူ၍ ေခၚၾကေလသည္။ ေတာင္သူအေခၚအေ၀ၚႏွင့္ပတ္ သက္၍ ျမန္မာတို႔သည္ မိမိတို႔ထက္ေတာင္ဘက္က်ေသာ သထုံနယ္ကုန္းေျမျမင့္ ရွမ္းျပည္ဆီသို႔ တက္ခဲ့ၾကရာ“ေတာင္လူ”ဟု ေခၚရာမွကာလ ေရႊ႔ေလ်ာလာသည္ႏွင့္အမွ်“ေတာင္သူ”ဟူ၍ ေျပာင္းလဲလာသည္ဟုလည္း ဆိုၾကေပသည္။ သုေတသနသရုပ္ျပ အဘိဓာန္ကလည္းလူမ်ဳိးတစ္ ရာ့တစ္ပါးတြင္ တစ္မ်ဳိးအပါအ၀င္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပေန၏။ ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္းကလည္း ျမန္မာခုႏွစ္မ်ဳိးထဲတြင္“သက္ႏွင့္ရခိုင္ႏိႈင္းၿပိဳင္ေတာင္သူ၊ ပ်ဴကမ္းယံလည္း”“ေတာင္သူ”လူမ်ဳိးဟူ၍ ေတြ႔ရ၏။ထို႔ေၾကာင့္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔ကိုပုဂံေခတ္ကပင္“ပအူဟူ၍လည္းေကာင္း၊ေတာင္သူဟူ ၍လည္းေကာင္း၊ ပအို၀္ဟူ၍လည္းေကာင္း”ေခၚခဲ့ၾကေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
သတင္းေထာက္ခ်စ္လြင္၏“တို႔ျပည္ေထာင္စု”ေဆာင္းပါးတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအနက္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားကို အမွတ္စဥ္ ၂၂ တြင္“ပအို၀္(ေတာင္သူ)”ဟု ေဖာ္ျပထား၏။ စ၀္ခြန္ၾကည္၏ မွတ္တမ္းအရလည္း ေအာက္ျမန္မာျပည္ သထုံပ်က္၍ရွမ္းျပည္သို႔ေျပာင္းေရႊ႔လာ စဥ္ကပင္“ေတာင္သူ”ဟု ေခၚခဲ့ေၾကာင္း ထင္းရွား၏။ ေရွးစာေဟာင္းေပေဟာင္းတြင္လည္း “ေတာင္သူ”ဟုသာအေခၚမ်ားခဲ့ၾက၏။ စ၀္ခြန္ၾကည္ ၏ ရွမ္းျပည္နယ္အမွားေတာ္ပုံတြင္ “တလိုင္း၊ကရင္၊ ေတာင္သူ၊ ရခိုင္၊ခ်င္း၊ကခ်င္အစရွိသည့္ နယ္ပယ္လူမ်ဳိးမ်ားကို ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထား သည္ကို လည္းေကာင္း၊ သု၀ဏၰသွ်ံသူေဌးခန္းပ်ဳိ႔(စာ ၅-၆)တြင္ “ကုန္သည္တရုတ္။ လယ္လုပ္မေရာ၊ စေၾကာမႁပြမ္း၊ဂၽြမ္းႏွင့္ေတာင္သူ၊လူကား တရိုး၊ သူျမတ္မ်ဳိးကား”ဟု ေတြ႔ရျပန္ေသး၏။ ေတာင္သူမွာပအို၀္းတိုင္းရင္းသားကိုပင္ဆိုလိုေပသည္။
ဤသည္ကိုေထာက္လွ်င္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကပင္ ျမန္မာျပည္တြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတစ္ မ်ဳိးအျဖစ္ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ယေန႔တိုင္ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကားသီးျခားရွိေနေပသည္။ ယခုအခါ ေတာင္သူဟူေသာ အမည္ နာမတျဖည္းျဖည္းပေပ်ာက္ၿပီး “ပအို၀္း”ဟူ၍ အသိမ်ားၾကေလသည္။
ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ၄င္းတို႔အား ေတာင္သူဟု ေခၚျခင္းထက္ ပအို၀္းဟုေခၚျခင္းကို ပို၍ႏွစ္သက္ၾကသည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္-
(၁) ေတာင္သူဟူေသာ္ စကားမွာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးသူဟု အဓိပၸာယ္၍ ေတာင္သူလယ္သမားႏွင့္ ေတာင္သူလူမ်ဳိးကုိ မေရာ ယွက္လိုျခင္း။
(၂) ပအို၀္းဘာသာစကားျဖင့္ မိမိလူမ်ဳိးအေခၚအေ၀ၚကို ပိုမိုႏွစ္ၿခိဳက္စြာအသုံးျပဳလိုျခင္း၊
(၃) ယခင္အခ်ိန္က ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားသည္ စာေပမတတ္၊ ဗဟုသုတေခါင္းပါးၿပီး ထုံထိုင္းရိုးအေသာသူဟု အယူရွိၾကသျဖင့္ ေတာင္ သူဟု ေခၚျခင္းကို မႏွစ္လိုျခင္းတို႔ျဖစ္ေလသည္၊ ထို႔ျပင္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ပေဒသရာဇ္စနစ္ထြန္းကားစဥ္က အလုပ္အေကၽြးျပဳရေသာ လူတန္း စားအျဖစ္သတ္မွတ္ခံရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။
အထက္ပါအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔သည္“ေတာင္သူ”မွ “ပအို၀္း”ဟူ၍ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲရန္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားအဖြဲ႔မွ သထုံဦးလွေဖေခါင္းေဆာင္ေသာ ပအို၀္းလူထု ဆႏၵျပပြဲကို သထုံၿမိဳ႔ေမာ္ေက်ာ့ရပ္ ေရေက်ာ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း၀င္း အတြင္းတြင္ က်င္းပခဲ့သည္။ ယင္းဆႏၵျပပြဲမွ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔ကို“ေတာင္သူ”ဟူ၍ ေခၚဆိုရာမွ “ပအို၀္း”ဟူ၍ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚရန္ ဆုံး ျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို သက္ဆိုင္ရာတို႔က အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ေလသည္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔ကို အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားက တျဖည္းျဖည္းအသိမ်ားလာ၏ “ပအို၀္း” ဟူ၍ သိလာၾကေသာ္လည္း “ပအူ၊ပအို၊ပအို႔၊ပအို၀့္၊ပအို၀္း”စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေရးသားေခၚေ၀ၚေနၾကေပသည္၊သို႔ရာတြင္“ပအို၀္း”ႏွင့္ “ပအိုး” အသံႏွစ္မ်ဳိး၏ ၾကားအသံသည္ တိက်မွန္ကန္ဌာန္ကရိုဏ္း က်ေပသည္။ တိက်မွန္ကန္ေသခ်ာေသာ ပအို၀္းအေရးအသားမွာ မေရမရာမေသ မခ်ာျဖစ္ေနေပေသး၏၊ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ေပါင္းစုံ ပအို၀္းယဥ္ေက်းမႈျမွင္းတင္ေရးအဖြဲ႔က“ပအို၀္း”ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို သာ ေရးသားေခၚေ၀ၚၾကရန္ အသိအမွတ္ျပဳ၍ သေဘာတူဆုံးျဖတ္ၾကေလသည္။ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔ကလည္း မိမိတို႔အား “ပအို၀္း”ဟု ေခၚေ၀ၚေရးသားျခင္းကိုသာ ႏွစ္သက္ၾကေလသည္။
